Een foto zegt meer dan 100 woorden ! Een wijdverspreide mening ! Of misschien een collectieve misvatting ?
Er zijn immers foto’s en er is fotografische kunst, net zoals er bedrukt papier is en literatuur.
Laat mij beginnen met de woorden, gewoon, omdat ik daar meer verstand van heb. Boekjes bijvoorbeeld als Komt een vrouw bij de dokter, Zadelpijn en ander damesleed, Mannen komen van Mars en vrouwen van Venus.
Het is instant-lectuur, geen literatuur uiteraard. Dat heb je ook met die muur van tweedehandse thrillers bij de Slegte. En met nogal wat hedendaagse brol, al of niet commercieel zwaar in de markt gezet. Niet iedereen zal het er mee eens zijn, toch is het overduidelijk, dit is geen literatuur. Het is zelfs geen kwestie van persoonlijke smaak, het is gewoon ondermaats, weg ermee, de papierversnipperaar in ! Ik bedoel maar, er wordt wat geschreven tegenwoordig en iedereen meent dat ook nog te kunnen. Je hebt er geen oefening voor nodig, geen taalbeheersing, je smijt maar wat woorden op de computer, print het uit, doet er een wikkel omheen : alweer een boek !
Met foto’s is dat net zo, maar nog erger omdat het zo gepiept is, je moet er helemaal geen moeite voor doen, klik, klaar. Voor de persoon in kwestie zal het best waardevol zijn, maar de neutrale toeschouwer heeft er maar weinig aan. Zo werden we eens uitgenodigd door een fotograferend vriendenkoppel, net terug uit Peru. Mijn vrouw vermoedde onraad en sprak me er, in de auto er naartoe, indringend over aan, ik zou me gedragen en geen onwelvoeglijke of sarcastische opmerkingen maken. Nu was er wel een reden voor mijn argwaan en weerstand. De man maakt dan wel wereldreizen en fotografeert en filmt bestemmingen, waarvan ik alleen maar kan dromen, maar het zijn er zoveel, ik bedoel foto’s. Als je hem niet voorzichtig onderbreekt, gaat hij urenlang door, nota bene zonder drankje en dat voor een Vlaming. En als het gedaan is, opent hij blijgezind een andere doos met foto’s van een andere reis. De Taj Mahal vanuit 24 hoeken en in diverse lichtschakeringen, Machu Pichu idem, zelfs ook om 5 uur in de ochtend. En dan zijn echtgenote : bij het ontbijt, met de rugzak, zonder rugzak, lachend met de duim omhoog, pratend, lezend, etend, geeuwend en dat laatste werkt dus aanstekelijk.
Toen ik de man nog niet zo goed kende, waagde ik het, beleefdheidshalve, een vraag te stellen. Daar ben ik spoedig mee gestopt want dan krijg je een waterval over je heen van filters, sluitertijden, brandpuntafstand of witbalans. Een keer verklaarde hij ernstig : kijk, hier zie je het goed, soms moet je het diafragma knijpen ! Ik keek hem verward aan, hield hij me voor de gek ? Want knijpen ken ik alleen van katjes in het donker. Die vriendschap is een stille dood gestorven, dat zal u kunnen begrijpen.
Nu biedt de digitale fotografie een handige oplossing voor overtollige en minder geslaagde foto’s : deleten, klaar ! Alleen, onze ex-vriend kon dat niet over zijn hart krijgen. Je hebt er zelfdiscipline voor nodig, je moet soms hard zijn voor jezelf. Niet goed ? Weg ermee ! Met foto’s is dat nog makkelijk ook. Maar een kennis van me schildert niet onaardig, zij het nog in de technische zoekfase. Maar hij kan toch moeilijk een stilleventje, waaraan hij weken gewerkt heeft, naar het containerpark afvoeren ?! Misschien kan het nog een eervolle aftocht krijgen op een garageverkoop of een rommelbeurs. Fotografen hebben het toch maar makkelijk, wat dat betreft.
Foto’s en woorden, twee verschillende werelden. Die toch als vanzelf samenkomen in een populair medium : de blog ! Wat blijkt ? Blogs zijn toch vooral fotoblogs, minder woordenblogs, althans, op grond van een bescheiden steekproef. De foto’s zijn vaak best mooi en van degelijke kwaliteit. Maar de kwaal van mijn ex-vriend tiert ook hier welig : zich niet kunnen beperken. Favoriet onderwerp zijn de kinderen, in alle mogelijke poses. Je ziet het meteen, het verschil tussen fotograferen en flitsen voor het gezin.
Pijnlijk zijn de bijgevoegde ondertitels, vaak ongeïnspireerd en vol spelfouten. Ons Tess haar eerste tantje ! Onze Daan peuterd in de neus ! Ons Emma slaapt buikje volge-eten !
Het punt is niet dat het niet zou mogen ! Gezinsgeluk vereeuwigen is zalig voor de ouders en later ook nog voor de gefotografeerde kinderen ! Maar moet dat zo nodig publiek worden gemaakt op een blog, die voor jan en alleman zichtbaar is ? Zo kregen we op kraambezoek een keer een reeks foto’s te zien van de dikke buik, tot en met de ontsluiting. Ik had het even niet, nam nog snel een koekje en dronk nog gauw een flinke teug van mijn glas. Privé is privé nietwaar. Als privé publiek wordt, kan het snel vervelend worden, opdringerig, ranzig zelfs.
Die blogs roepen ook nog een andere vraag op. Moeten foto’s ondertiteld worden ? Ik voor mij meen van niet. Een sterke foto heeft geen woorden nodig, net zomin als een sterke tekst een foto nodig heeft, het leidt maar af. Een uitzondering zijn uiteraard documentaire foto’s. De Kalverstraat in 1934 of Bea, Mallorca, 1 mei 2000. Fotografische taal en woordentaal zijn verschillend, ze verzwakken elkaar eerder dan dat ze elkaar versterken. Zo denk ik erover. Je moet er wel sterk voor in je schoenen staan, want foto’s happen lekker weg.
Daarom vermijd ik foto’s in mijn blogboek. Behalve natuurlijk van de lancering in Portugal, daar wilde ik toch graag even mee uitpakken, ah ja (artikel 51) !
Op vakantie denk ik vaak weet je wat ? Ik maak gelijk de eerste dag 20 foto’s, ben ik daar voor de rest van de vakantie vanaf ! Fotograferen ligt mij gewoon niet, ik vind het ook een luie bezigheid, bestemd voor instant-consumptie.
Maar wie schrijft, die blijft !
Herman Van Dooren, Schoten, België, 07/04/2017.
Prettig om te lezen. Ieder zijn ding natuurlijk. Sommige passages zijn trouwens zeer herkenbaar ;-))
BeantwoordenVerwijderen