Niets zo lekker als een fris glas bubbels ! Met champagne op kop natuurlijk. Wijlen Lomme Driessens, gewezen sportbestuurder van wielrenner Rik Van Looy, bekende op zijn oude dag alleen nog champagne te drinken. Dat was grootspraak, waarin de man grossierde, maar toch, het had iets ! Champagne heeft dan wel de naam, maar er gaan zoveel meer flessen schuimwijn over de toonbank. In landen als Italië en Frankrijk wordt de fles bubbels snel boven gehaald, bij elke gelegenheid. In onze lage en nuchtere landen is het niet alledaags, al is het verbruik per hoofd van de bevolking in België aanzienlijk.
Bubbels zijn in de mode en niet alleen in de drankensector. Corona bracht de bubbel in het bewustzijn van elke burger. Blijf in je kot, blijf in je bubbel ! Vakantiegangers overwegen het vliegtuig aan de kant te laten en met de eigen auto te reizen, eventueel in een camper. Ze nemen hun bubbel mee op reis, of beter, de bubbel reist en wij blijven er veilig in.
De politiek is uiteraard een voor de hand liggend terrein voor de voorspoedige aanwas van bubbels. Men leeft in zijn eigen, klein en daarom snel bekrompen wereldje, waarin men naar de werkelijkheid tuurt doorheen een smalle lens, op maat gemaakt door de partijcultuur. Zo verklaarde socioloog Elchardus dat het middenveld, traditionele toeleverancier van stemmen voor de traditionele politieke partijen CD&V en SPA, in een bubbel leeft. Het zijn de zogenaamde vrijgestelden en het kaderpersoneel van vakbonden en ziekenfondsen, die ronddraaien in hun eigen bubbel van gelijkgezinden en het eigen gelijk, helaas ver weg van de werkelijkheid van de gewone burger. Een partij als Groen is er eveneens door besmet, ronddraaien in een cirkeltje, waarin men elkaars gelijk constant bevestigt. NVA werkte de uiterst bekwame Hendrik Vuye naar de uitgang wegens een eigen mening, zo bevestig je je eigen bubbel. Als de verkiezingsuitslag tegenvalt, bezinnen partijen zich, dat wil zeggen, ze draaien een extra rondje in dezelfde bubbel. Zo gaf CD&V twaalf apostelen de opdracht de verkiezingsnederlaag te analyseren. Het werd een braaf rapport, het mes ronddraaien tot op het bot is on-Vlaams. Het compromis is de sleutel tot vooruitgang, verklaarde hun leider Vincent Van Peteghem. Gelukkig werd hij niet tot partijvoorzitter gekozen.
De opstand tegen de politieke elite is niet gericht tegen de representatieve democratie, maar tegen deze smalkijkers en smaldoeners in hun intellectuele gevangenis. Men weet niet wat er leeft in de echte samenleving. Ooit verklaarde oude politieke glorie Marc Eyskens dat hij bij god niet wist hoeveel een brood kost. Dit onbenullig voorbeeldje kan je veralgemenen : men weet niet hoe het echte leven buiten de bubbel eruit ziet. Erger : het interesseert ze ook niet.
In de sport zie je die bubbels ook. De Belgische voetbalbond haalde een Catalaan binnen, Martinez, vooral om de verscheurende keuze tussen een Vlaming en een Waal te vermijden. Nu had die Martinez niet in de gaten dat je met een kwakkelende verdediging niet op de aanval moet mikken, maar vanuit een versterkte verdediging bliksemsnel toeslaan. Dan waren wij en niet Frankrijk wereldkampioen geworden. Overigens is de Belgische traditie verdedigen, zoals de volksaard, maar dat wist die Martinez ook al niet. De media gaan gewoon mee in het verhaal, zodat mijn mening wordt ervaren als van een zonderling, want ja, van buiten hun bubbel.
Ons financieel-economisch stelsel is een schoolvoorbeeld van een ideologische bubbel. De markt is het alfa en omega, alles draait errond. Dat paradigma is ons opgelegd door de Amerikanen en onze Europese leiders hadden te weinig ballen aan hun lijf om er tegenin te gaan. Zodoende zijn wij allemaal Amerikanen geworden. Als gevolg daarvan staat onze welvaartsstaat, gebouwd op sociale zekerheid en solidariteit, onder druk.
Bubbels zijn er overal om je heen. Neem nu de voetballers Ronaldo en Neymar, beiden verdacht van ongepast seksueel gedrag. Je kan stellen dat het nu eenmaal macho’s zijn en zuiderlingen. Er zit echter meer achter. Ze leven in een cocon van geld en roem en achten zich onaantastbaar. In wezen zijn ze geïnfantiliseerd door de bubbel waarin ze leven en die door de omgeving wordt bevestigd en ondersteund. Dan krijg je onvermogen om om te gaan met plichten en frustraties. Grote kinderen zonder pamper. In eigen land is Jordan Lukaku daarvan een voorbeeld. Matig voetballer en een ego, dat vraagt om met stikdure auto’s over de autobaan te scheuren. Hij wordt veroordeeld en hervalt keer op keer. Dat manneke heeft geen benul van normen en waarden.
De bubbel is onuitroeibaar, zelf leef je er ook in ! Op feestjes in mijn familie ging het jarenlang zo goed als uitsluitend over de kleine kinderen. De een kreeg tandjes en de ander was de beste op school. De horizon was beperkt tot het gezin en de familie. Zonder kinderen was je een vreemde eend in de bijt. Mijn bubbel was dan weer literair en intellectueel, daar begrepen ze thuis maar weinig van.
Voor het verschijnsel bubbels zijn dure woorden bedacht : paradigma en referentiekader. Een paradigma is een patroon van denken. Bedenker is Thomas Kuhn, in 1962. In zijn boek De structuur van wetenschappelijke revoluties stelt hij dat wetenschappelijke vooruitgang niet geleidelijk verloopt, maar sprongsgewijs. Dat gebeurt door het opzetten van een andere bril om naar de werkelijkheid te kijken, een tip die Antwerps burgemeester De Wever ook al gaf aan liberale voorvrouw Gwendolyn Rutten, ofschoon haar modieus montuur toch al niet klein is. De paradigmasprong is wat de traditionele partijen nodig hebben, als ze willen vermijden irrelevant te worden of af te dalen naar de kiesdrempel.
Een referentiekader is hieraan verwant. Mensen handelen en praten naar hun eigen inzichten, vorm gegeven binnen een soort kader, waarvan men niet afwijkt. Het is niet negatief, een referentiekader is zelfs wenselijk, het vormt hoekstenen van en richtingaanwijzers voor je leven. Een negatief gevolg echter is de neiging informatie te aanvaarden, voorzover passend in jouw denkwereld. Dat verklaart het matige succes van overtuigingscampagnes, in de politiek bijvoorbeeld of in het verkeer. Oproepen tot voorzichtig rijden bereiken vooral de reeds overtuigden. Handhaving en sanctionering zijn noodzaak.
Het wegvallen van de traditionele normen juichte je toe, maar je stelt vast dat het vele mensen onderuit heeft gehaald. Waar moeten ze zich nu aan vastklampen ? Religie bood en biedt wereldwijd een hekwerkje tegen bedreiging van buitenuit. Vele menen hebben tegenwoordig geen kapstokken meer en dat ligt niet alleen aan de weggevallen godsdienst. Het is de korte termijn in alles, wat vandaag wordt afgesproken kan morgen alweer worden gewijzigd. De voortdurend wijzigende besturingssystemen van digitale apparatuur staat er symbool voor. Men noemt dat flexibiliteit en levenslang leren is de norm. Erover klagen is taboe. Af en toe gaat er iemand publiekelijk tegenin. De paters die Chimay brouwen zouden hun productie makkelijk kunnen verdrievoudigen, als ze dag en nacht zouden werken. Ze doen dat niet : de dag is om te werken en de nacht om te slapen ! Daar heb je nog eens houvast aan ! Een positieve bubbel !
De kunst bestaat erin nuchter te blijven, voldoende zelfvertrouwen te bouwen en zelfkritiek te kweken. Dat is de echt open kijk, niet makkelijk. Komt ook snel over als bedreigend en raar. Want hoe groter de organisatie, hoe meer groepsdenken wortel schiet en bubbels ontstaan. Schaalvergroting van organisaties en globalisering in het algemeen vereisen gladgestreken opvattingen en gedrag.
Daarom is consensus heilig en zijn klokkenluiders te mijden.
Herman van Schoten, Schoten, België, 01/06/2019.
Alle rechten voorbehouden : vanschotenherman@gmail.com.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten