30. BREAKING NEWS.

Ik zag het voor het eerst op de zender CNN, jaren geleden : breaking news ! Ik weet nog dat ik dacht, verdorie, een immense ramp, of oorlog, of vergaat 
de wereld ?

De media zijn als de megafoon van straatverkopers; ze verschijnen plots en met veel lawaai en ze zijn ook zo weer weg. Ze zijn als de ijscoman, die een keer per dag luid bellend in je straat verschijnt, allee vooruit, iedereen moet de kost verdienen, maar niet om de vijf minuten. Breaking news hooguit een keer per dag of om de paar dagen, moet kunnen.

Breaking news is nieuws, dat alles wat er op dat moment getoond of verteld wordt onbelangrijk maakt, want dit nieuws is pas echt belangrijk en schokkend, door de spectaculaire inhoud of bij gebrek daaraan, omdat men het spectaculair maakt of eindeloos herhaalt, onderbroken door commerciële pauzes. Dit nieuws moet iedereen onmiddellijk weten, nu, andere programma’s worden ervoor onderbroken.

Een goede zaak ten dienste van de burger ! Je wordt op elk moment op de hoogte gehouden van wereldwijde schokkende of uiterst belangrijke gebeurtenissen. Je bent veel beter op de hoogte dan al die koningen en keizers uit het verre verleden !

Maar er is tegenwoordig toch zoveel breaking news. Het lijkt wel op inflatie. Justin Lewis en Stephen Cushion van de Cardiff School of Journalism (1) onderzochten het fenomeen

Ze bekeken 164 uur aan uitzendingen van BBC News 24 en Sky News, gespreid over de jaren 2004-2007. In die periode was er een aanzienlijke toename van nieuwsberichten, die werden voorzien van het label breaking news. De onderzoekers vroegen zich af daar misschien een goede reden voor was. De wereld werd er immers chaotischer op, het zou een evidente verklaring kunnen zijn. Dat was niet zo. Het aantal echt grote en dramatische gebeurtenissen was niet in die mate opgelopen, dat er als het ware dagelijks sprake was van breaking news. En de twee onderzochte zenders verschilden van mening over de kwalificatie breaking news. Twintig procent van wat breaking news was voor de ene zender, was het dat niet voor de andere, sterker, dat nieuws werd zelfs niet gebracht. Slechts een kwart van alle nieuwsitems werd door de beide zenders tegelijk als breaking news gebracht. Maar het aantal onderwerpen dat het label breaking news kreeg, steeg bij de beide zenders in aanzienlijke mate.

Misschien was er nog een andere, redelijke verklaring. Journalisten worden tegenwoordig wereldwijd uitgezonden om rechtstreeks verslag te doen van belangrijke en vooral brandende gebeurtenissen. Zij beschikken daartoe in toenemende mate over lichtgewicht-apparatuur. De wereldwijde dekking van het grote nieuws was nooit eerder zo algemeen. Een voor de hand liggende verklaring. De feiten spreken echter ook deze mogelijke verklaring tegen. Slechts 16 % van het breaking news uit 2007 was afkomstig van reporters ter plaatse. Voor 84 % van het van het breaking news-label voorziene berichten ging het om zogenaamd agenda-nieuws : voorspelbaar omdat het aangekondigd was. Voorbeelden zijn de aankondiging van een renteverhoging door de Nationale Bank of de loting voor een Europees kampioenschap voetbal. Het agenda-nieuws met het label breaking news steeg van 20 % in 2004 naar 55 % in 2007.

De conclusie lijkt dan ook te moeten zijn dat breaking news gewoon een aandachtstrekker is om bij dat kanaal te blijven hangen. Ook blijkt het breaking news veel minder onderbouwd te zijn door bronnenmateriaal. Het is meer steekvlam-journalistiek. Of het waar is of gechargeerd speelt geen rol, als het maar de aandacht trekt.

Ter bestrijding van het opblazen van de kleinste nieuwsfeiten tot breaking news en ter bescherming van haar collega-journalisten schreef Amanda Verdonk een artikel met tips : check de feiten, pas op met creatief citeren, besteed aandacht aan pro’s en contra’s, je naam mag er best bij. Welnu, het is goed bedoeld en meegenomen, zeker, maar het maakt van reclame nog altijd geen journalistiek. Neem een periodiek van de Vlaamse vervoersmaatschappij De Lijn of van de Belgische maatschappij van elektriciteit en aardgas Eandis. Het is toch altijd de bedoeling dat de opdrachtgever in het zonnetje komt te staan. Fouten en mislukkingen zullen er niet in staan en al evenmin vergelijkingen met de concurrentie, waarbij men er slecht uitkomt. Objectieve info is er niet bij, uiteraard niet. De beste tips en de eerlijkste journalist zullen van een pr-blad geen journalistiek blad kunnen maken. Daarom blijft breaking news wat het is : een commerciële aandachtstrekker.

Als kritisch en soms cynisch waarnemer heb ook ik mijn conclusie getrokken :

democratisering is meer en meer synoniem van banalisering en egalisering naar het laagste niveau. Laat er in Amerika iemand een scheet ? Breaking news !  Wij Europeanen moeten vooral zien dat we mee zijn met dat Amerikaanse commerciële kermisgedoe.

En nog even terzijde : bestaat er geen goed Nederlands equivalent voor breaking news ? De dikke Van Dale kent er geen, geeft slechts een omschrijving : groot nieuws.

Een poging : Nieuwsalarm. Samenstelling, die perfect verwoordt waarover het gaat. Van Dale kent wel nieuwsalert, maar dat wordt gekoppeld aan sms-berichten. Het is trouwens opnieuw Engels.

Dames en heren taalkundige experts : weten jullie beter ?

Noten :

1. Lewis, J. en Cushion, S., Journalism Practice, volume 3, issue 3, 2009, p. 304-318, onder de titel The first to be first : An analysis of breaking news stories and their impact on the quality of 24-hours news coverage in the UK, in : Journalism Practice, volume 3, issue 3, p. 304-318.

2. Verdonk, A., 4 tips voor journalisten die met commerciële opdrachtgevers toch geloofwaardig willen blijven, in : denieuwereporter.nl/tag/betrouwbaarheid, 16/02/2016.

Herman van Schoten, Schoten, België, 20/02/2016.
alle rechten voorbehouden : Herman van Schoten.