47. SLECHTS DE NAMEN DER GROTE DRINKERS LEVEN VOORT.

Riekus Waskowsky (1)(2)! Hij is de bedenker van deze inspirerende titel. Hij is een vergeten dichter. Nochtans schreef hij enkele beklijvende gedichten, licht van toon, vaardig, om een glimlach te ontlokken. Hij masseerde de stugge werkelijkheid tot ze aaibaar werd. Misschien was hij niet ernstig genoeg. Een proeve :

              „je moet niet zo kietelen“, zei je, toen ik
          om hem niet te vergeten je naam
          in de zweetdroppeltjes onder je borsten
          wou schrijven.

          „Ga nou door - toe nou !“ zuchtte je al
          bij de 2de letter.

          De trein naar de sneeuwplaats
          vertrok om 13u45 van Milano Centrale; ik las
          een dwaas verhaal over een tovenaar en zo
          die van de liefde een blackout maakt.

Een niemendalletje nietwaar, een ready-made. Je staat even stil en laat vergelijkbare herinneringen opborrelen. Je staat er intenser bij stil dan bij een Groot Plechtig Gedicht.

Daarom is Riekus Waskowsky een dichter die ik mag. In dezelfde bundel schreef hij nog een gedicht met als titel De Voortteling (vrij naar Ambrosius Paré de Laval, raadsheer en 1ste geneesheer des Konings). Een gedicht van een andere orde, wegens licht scabreus, daarom ook minder geschikt voor een Kroniek als deze, die ten slotte de Eeuwen moet trotseren.

Waskowsky sleet zijn dagen en vooral nachten in de slaaptrein als conducteur van de befaamde Wagons-Lits. Zodoende deed hij geregeld Milaan aan en Venetië en Triëste. Hij moet daar, in het stille staccato van de nachtelijke trein, aan zijn schrijfsels hebben gezwoegd en zich ook gelaafd hebben aan de romans van Giorgio Bassani, Natalia Ginzburg of Italo Svevo. Of hij daar ‘s nachts ook nog iets deed in de meer interactieve sfeer, is onbekend, maar de reputatie van zijn gedichten doet een en ander vermoeden.

Riekus Waskowsky is onbekend gebleven. Dat is de schuld van Gerrit Komrij. De samensteller van canons van Nederlandse, Vlaamse en Suid-Afrikaanse poëzie had voor Waskowsky geen plaats over. En dan besta je als dichter niet en zal je ook nooit bestaan.

Waarom, zo vroeg ik me af.

Is het omdat Komrij misschien geen drinker was ? En in de geest van Waskowsky dan ook zelf niet in aanmerking kwam voor eeuwige roem ? Heeft Komrij om die reden de roem van Waskowsky in de kiem willen smoren ? Ik zou dat wel kunnen begrijpen want ik ben evenmin een drinker, toch niet in ‘t groot.

Dit is een principiële kwestie, die om een heldere en dus nuchtere oplossing vraagt ! Het is van literair-historisch belang te weten of Komrij een grote drinker was. Zo niet, dan geniet hij, althans volgens Waskowsky, ten onrechte zijn wereldse faam. We kunnen het geen van beiden vragen, vermits ze beiden verscheiden zijn.

Noodgedwongen is postuum onderzoek aangewezen. Dit onderzoek is mogelijk. Je kan bijvoorbeeld als eerste Komrij’s partner bellen, als hij geen belet geeft althans en die kans is niet gering want schoolkinderen allerhande hangen aan zijn bel voor een schoolse opdracht over Komrij. Maar zelfs als hij in een genadige bui - ik schreef bijna een nuchtere bui - de kwestie van voldoende importantie zou achten om uitsluitsel te verstrekken, bestaat nog altijd het risico dat hij de werkelijkheid naar zijn hand zal willen zetten, althans bijkleuren in de gewenste zin. Deze tactiek is bijgevolg niet zonder risico, hij kan hoogstens weerhouden worden als plan C. We kunnen misschien beter een lijst aanleggen van collega-auteurs, die wel nog in leven zijn, en hen en hun uitgevers en zaakgelastigden benaderen. Maar het is bekend dat Komrij weinig met hen op had. Ze zouden misschien de zowel onverwachte als unieke gelegenheid aangrijpen om de Dichter des Vaderlands te besmeuren, wraak te nemen op de literator, die ze intellectueel niet aankonden, van wie ze geen hoogte konden krijgen, kortom die hen te hoog ging. Kortom, ook plan B heeft grote nadelen.

Indien dit vraagstuk u echter echt interesseert of wie weet zelfs aanbelangt, beste lezer, dan heb ik een waardevolle tip voor u : plan A zeg maar ! Er bestaat wel degelijk een bevoorrechte getuige, die u objectief en belangeloos de waarheid kan onthullen. Deze persoon is de bejaarde waardin van het smoezelige dorpscafeetje van het Portugese Vila Pouca da Beira, de laatste woonplaats van Komrij, waar hij ook begraven ligt. Gezien de hoge leeftijd van deze betrouwbare dorpsfiguur is dralen echter geen optie meer.

Ik reis morgen af.

Noten :

(1): Waskowsky, R., Slechts de namen der grote drinkers leven voort.

(2): Waskowsky, R., Tant pis pour le clown.

Herman van Schoten, Vila Pouca, Portugal, 25/04/2014.
alle rechten voorbehouden : Herman van Schoten.