Onbevestigde berichten maken gewag van het voornemen van Europees politieker Guy Verhofstadt om persoonlijk de leiding van de verdediging van Kiev op zich te nemen! Hij stelt zijn leven in de waagschaal ten bate van zijn democratisch ideaal!
Was het maar zo. Schreeuwer Verhofstadt had op 20/02/2014 op het Maidanplein in Kiev Europese steun betuigd en beloofd aan Oekraïne. De regering van Kiev had op demonstranten geschoten en op 21/02/2014 vluchtte president Janoekovitsj naar Moskou, nadat hij de verkiezingen zogezegd had gewonnen van Julia Timoshenko, wat sterk werd betwijfeld en geenszins werd aanvaard door de bevolking. Verhofstadt kondigde Europese sancties en steun aan. Wij hebben de verplichting achter uw zaak te blijven staan. Elke week zal een Europese delegatie hier komen tot jullie gewonnen hebben.
Verhofstadt zweepte de bevolking op, met zijn gekende branie. Ik stel voor hem nu als Europees gezant naar Kiev te sturen om zijn belofte van wekelijkse aanwezigheid waar te maken in deze uren die ertoe doen.
Enkele behartenswaardige overwegingen.
1.De oorzaken van het conflict.
1.1. In 2008 verwelkomde de NAVO in Boekarest, hoofdstad van het intussen ook al toegetreden Roemenië, de nieuwe leden Kroatië en Albanië. De officiële verklaring vermeldt tevens: de NAVO verwelkomt de Euro-Atlantische ambities van Oekraïne en Georgië om lid te worden van de NAVO. We zijn vandaag overeengekomen dat deze landen lid zullen worden van de NAVO. Dat was een provocatie en tegelijk een zwaktebod. In de westerse logica had men toen de aansluiting van Georgië en Oekraïne moeten doordrukken, vermits Rusland op dat moment militair zwak stond. Vervolgens liet men de zaken op zijn beloop en kon Poetin zijn leger uitbouwen tot wat het nu is.
1.2. In 2013 wilde de EU associatieverdragen sluiten met voormalige Sovjetrepublieken die niet tot de EU behoorden. Armenië haakte af, Georgië en Moldavië ondertekenden, Oekraïne trok zich op het laatste moment terug.
De vergaande uitbreiding van de westerse invloedssfeer - zonder overleg met Rusland - waren provocaties aan het adres van Rusland, dat zich opnieuw vernederd voelde, na de implosie van de Sovjet-Unie.
2. De aanleiding.
2.1. De Russische annexatie van de Krim in 2014 lokte maar lauwe westerse reacties uit. Poetin werd onrechtstreeks bevestigd in zijn vermoeden dat hij zijn gang kon gaan in zijn invloedssfeer.
2.2. De Amerikaanse president Biden kondigde aan niet militair in Oekraïne te zullen tussenkomen. Dat was een vrijbrief voor Poetin : doe maar, het is jouw achtertuin. Biden had kunnen dreigen met een gewapend conflict, inbegrepen atoomwapens, ook al was hij het niet van plan. Op die manier had hij Poetin naar de onderhandelingstafel kunnen dwingen.
3.De geschiedenis. Oekraïne en Rusland hebben een gemeenschappelijke geschiedenis (1). Poetin beroept zich op dat verleden voor zijn inval nu. De geopolitieke situatie is nochtans sterk veranderd. Na de implosie van de Sovjet-Unie annexeerde de NAVO een aantal Oost-Europese landen, die tot de Sovjet-invloedssfeer behoorden. De westerse grens schoof op tot aan Wit-Rusland en Oekraïne.
Hoe weeg je historische banden af tegen nieuwe geopolitieke ontwikkelingen? Geschiedenis evolueert, realiteiten veranderen. Vasthouden aan het verre verleden schept nostalgisch verlangen, waar je verder slechts ergernis mee koopt. Zie in dat verband de grote Portugese ontdekkingen, waarover een meisje, dat in de São Roque-kerk in Lissabon gidste om een centje bij te verdienen, zei: van de geschiedenis kan ik niet leven.
Toch ligt het niet zo eenvoudig. Neem Vlaanderen. Brussel was een Vlaamse stad, die nu verfranst is. De Brusselse Rand is eveneens verfranst en de taalwetten worden systematisch geboycot(2). Aan de Vlaamse kust zijn er gemeenten, waar je in de winkel in het Frans wordt toegesproken. De Raad van Europa(3) stuurde reeds tweemaal vertegenwoordigers naar België om de taaltoestand te onderzoeken. Ze verklaarde telkens de rechten van de Franstaligen legitiem. Het bleef echter zonder gevolg, vermits België het Europees Verdrag voor Minderheden niet ratificeerde.Vlamingen in de Franstalige faciliteitengemeenten Edingen, Komen-Waasten, Moeskroen en Vloesberg pasten zich echter grotendeels aan. Door de toename van vreemdelingen in het Brusselse gewest wijken Franstaligen niet slechts uit naar de Vlaamse faciliteitengemeenten, maar ook verder, zelfs tot in Aalst en naar de kust, waar ze manifest op hun taal staan. Overigens, zijn Franstaligen een etnische of culturele minderheid? Als je het minderhedenverdrag ratificeert, geldt het dan ook voor minderheden die zich niet willen aanpassen aan de dominante cultuur? Het minderhedenverdrag is een doos van Pandora. Je kan de geschiedenis niet afdoen als een voorbijgestreefd nostalgisch verleden.
Is deze overweging een troefkaart voor Poetin? Hij gebruikt de geschiedenis inderdaad als bondgenoot. Maar: ga je een oorlog aan met een broedervolk met dezelfde geschiedenis ? Het is een cynisch gelegenheidsargument.
4. De sancties. De VS, Europa en Japan stellen nieuwe sancties in. Ze kunnen op termijn effect hebben, maar zijn zonder invloed op de actuele gebeurtenissen. Men loopt alweer achter de feiten aan. Men heeft Poetin jarenlang gefrustreerd door uitbreiding van de westerse invloedssfeer, men betrekt hem niet in overleg over de Europese veiligheid, men laat hem een oorlogskas bouwen met de opbrengsten van Russisch gas. Het kalf is verdronken.
5.De Europese belangen.
Voor de Amerikaanse president Biden is Oekraïne weinig interessant, hij richt zijn buitenlandse politiek meer op China. Europa is voor een derde van haar gasinvoer afhankelijk van Rusland. Rusland is niet op stel en sprong zomaar vervangbaar als gasleverancier. Nederland en Noorwegen krimpen de gasexport in, Qatar is een leverancier, die politiek-ideologisch een twijfelachtige partner is. Een ontspannen Europese handelspolitiek met Rusland was in het belang van Europa.
Dat was mogelijk geweest, mits Rusland betrokken was geweest in overleg over de invloedssferen. In werkelijkheid werd Poetin telkens achteraf geïnformeerd, hij was nooit betrokken partij. Dat overleg had moeten plaatsvinden in combinatie met een versterkte NAVO-aanwezigheid aan de grens van Rusland en Wit-Rusland. De politiek dus van wortel en stok.
Het Westen heeft het op zijn beloop gelaten en schrikt op bij de brutale invasie. De E.U. heeft eens te meer slaafs de Amerikaanse belangen achterna gelopen. Het is nu uiteraard te laat voor een ontspannen politiek ten bate van gas- en andere import.
6.De persoonlijkheid van Poetin. Poetin kondigde zijn beslissing aan in een lange toespraak, waarin hij emotioneel en verkrampt overkwam. Hij sprak zelfs van denazificatie. Is de man gek? Je hebt de indruk dat zijn persoonlijkheid de doorslag geeft in zijn politiek. Het is een kenmerk van dictators in het algemeen. Zou een andere Russische president hetzelfde hebben gedaan ?
Vergelijkbaar: hoe zou Trump hebben gereageerd? Hij verklaarde dat de inval onder zijn administratie niet zou zijn gebeurd (4). Natuurlijk, noch Trump noch Poetin kan je ernstig nemen in hun uitspraken.
Is Poetin bereid kernwapens in te zetten? Hij toont zich in toespraken zo paranoïde dat het antwoord ja is. Zullen zijn generaals dat toelaten of zal het aanleiding geven tot een paleisrevolutie? Kan de NAVO dergelijke bommen en raketten onderscheppen?
7.Een oplossing. Overspeelt Poetin zijn hand? Zal hij pakweg 10 jaar lang een marionettenregering in Kiev militair in het zadel houden, tegen de bevolking in en aan een hoge financiële prijs? Zal hij of zijn opvolger zich genoodzaakt zien tot een vergelijk aan de de onderhandelingstafel? Zoja, is een opdeling van Oekraïne een oplossing?
Iedereen zal nee zeggen, tot wellicht de uitzichtloze toestand op het terrein ertoe noopt, zo gaat het altijd. Feit is dat het agrarische West-Oekraïne aanleunt bij Polen en de Grieks-orthodoxe kerk en het geïndustrialiseerde Oost-Oekraïne eerder naar Rusland kijkt en naar de Russisch-orthodoxe kerk. De rivier Dnepr kan je min of meer als grens zien, hoewel niet overal(1). Een deling zouden de West-Oekraïners wellicht aanvaarden, voor de Oost-Oekraïners ligt het anders. Zij willen niet door Rusland worden opgeslokt, maar evenmin door de West-Oekraïners gedomineerd worden en taalkundig geminoriseerd. Zij verliezen dus altijd. De opdeling van het land is uiteraard het laatste scenario.
Tijdens een vakantie in Portugal werden we in de vakantiewoning geholpen door twee Oekraïners, die de bevoorrading met water en de afvoer van rioolwater organiseerden, want dat is in de Algarve niet overal voorzien. Het verschil in mentaliteit tussen Oost en West en in taal zagen we voor onze ogen bij deze twee Oekraïners, die overigens vriendschappelijk met elkaar omgingen. Ze voerden hun taak collegiaal uit, maar het waren vreemden voor elkaar. Oekraïne is een samengeraapt, multi-etnisch land en heet niet voor niets Grensland.
Onderhandelingen zullen in een eerste fase slechts van tactische aard zijn, zonder bedoeling tot een oplossing te komen. Dat kan pas, indien de Russische invasie zou vastlopen op militair verzet of op langdurig burgerlijk verzet.
Een nieuw ijzeren gordijn wordt nu snel realiteit. Op termijn zal de NAVO wellicht de neutrale landen Finland en Zweden opnemen. Wat kan Rusland daartegen beginnen ?
8.Besluit. De westerse politiek heeft het een dictator mogelijk gemaakt Oekraïne binnen te vallen. Europa laat zich in haar belangen schaden door de Amerikanen. Europa verdient beter dan de Europese Unie. Oekraïne is grensland en bijgevolg speelbal van de geopolitiek. Deze eeuwenlange onfortuinlijke geografische positie kan worden doorbroken door een opsplitsing van het land.
Noten:
(1): Jansen, M., Grensland. Een geschiedenis van Oekraïne, van Oorschot, 2014.
(2): De Zes, driemaandelijks blad over de permanente schending van de taalwetten in de faciliteitengemeenten Drogenbos, Kraainem, Linkebeek, Sint-Genesius-Rode, Wemmel en Wezembeek-Oppem, uitgave van Komitee der Randgemeenten, Linkebeek.
(3): Raad van Europa : Europees orgaan, los van Europese Unie, bestaande uit 47 leden, waaronder ook Rusland. Auteur van het Europees Verdrag van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden, door de burgers toetsbaar bij het Europees Hof voor de Rechten van de Mens.
(4): CNN, 25/02/2022.
Herman van Schoten, Schoten, België, 27/02/2022.
Alle rechten voorbehouden: vanschotenherman@gmail.com.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten