Iedereen in ons taalgebied kent Bol.com. Hun pakjes worden doorgaans geleverd door Post.nl. Over het algemeen zorgen zij voor een vlotte uitvoering. Bol.com bedient Vlaanderen vanuit het sorteer- en distributiecentrum van Waalwijk. Post.nl bouwt momenteel een gelijkaardig centrum in Willebroek. De eveneens Nederlandse firma Coolblue heeft winkels in Wilrijk en Lochristi en levert eveneens aan huis. Coolblue en Post.nl experimenteren momenteel samen met bezorging op zondag.
In België staat daar Bpost tegenover. Deze tak van de Belgische Post maakt een sterke groei door, wenselijk om de tanende brievenpost te compenseren. Men heeft echter last van groeistuipen en ook van structurele handicaps : bureaucratie en een loonhandicap. België is nu eenmaal synoniem voor weinig georganiseerd, traag en ingewikkeld. Bovendien is de internetverkoop slechts aarzelend op gang gekomen, men heeft lang vastgehouden aan de fysieke winkel. Een anekdotisch voorbeeld. Ik wilde een keer een fraai horloge kopen van Danish Design en ging daartoe de lokale winkel binnen, waar een aantal exemplaren van dat merk lagen te blinken in het uitstalraam. Het mijne lag er niet bij en daar konden ze ook niet aan beginnen, alles wat ze hadden lag in de vitrine ! Stel je voor dat ze het zouden bestellen en ik zou vervolgens afzien van de aankoop ! Dat werd mij vlakaf gezegd ! Ik wendde me tot een Nederlandse on-line verkoper en kreeg het begeerde kleinood prompt toegestuurd. Voor een echt kostbaar uurwerk zou ik dat niet doen, daar heb je een vakman voor nodig voor onderhoud. Handelsgeest is Nederlands, zo is dat.
On-line zit in de lift, op alle gebied. Een kennis waagde het een volledige keuken te bestellen, die hij zelf in elkaar moest knutselen. Het klopte als een bus. Ook in andere, eveneens minder voor de hand liggende sectoren, gaat de thuislevering in stijgende lijn. Voorschriftvrije geneesmiddelen, verzorgingsproducten en alles wat je maar kan bedenken bij de parafarmacie worden al lang aan huis geleverd. Apothekers zien niet slechts hun winstmarges dalen, maar worden tevens geconfronteerd met toenemende concurrentie. De grote vrees is dat medicijnen, die nu nog gebonden zijn aan een medisch voorschrift, over enige tijd vrij verkoopbaar zullen zijn. Je dagelijkse portie pillen zou dan zomaar uit China kunnen komen. Het principe medicijnen zijn geen koopwaar kan dan worden bijgezet in het museum van achterhaalde ideologieën. Om die reden trachten apothekers zich te groeperen in samenwerkende vennootschappen, wat hen meer inkoopmacht geeft.
Corona heeft aan deze evolutie een bijkomende versnelling gegeven. Als de overheid aanbeveelt zoveel mogelijk in je kot te blijven, is het handig met een paar klikken het benodigde aan huis te laten leveren.
Waar winst is, is meestal ook verlies. De middenstand betaalt het gelag, ook in sectoren zonder levering aan huis. Wie gaat er bijvoorbeeld nog naar een reisbureau ? In mijn studententijd leverde ik voor een reisbureau op de fiets tickets aan huis, meestal op het laatste moment, vaak ook aan bruidsparen, die hun opluchting de vrije teugel lieten, mij van allerlei lekkers lieten snoepen en me nog een zakcent toestaken ook. Allemaal voorbij. Op internet kan je zowat alles boeken, van een vlucht over een pakketreis tot een groepsreis. Stilaan wordt het reisbureau een opvang voor ouderen en onkundigen. Op zich is dat jammer. Vroeger had het VTB-reisbureau in Antwerpen bijvoorbeeld deskundig personeel in huis per land of bestemming. Zij waren er zelf geweest en konden de klanten uit de eerste hand adviseren, tot en met in details. Het reisbureau is verkocht aan TUI, die het heeft toegevoegd aan haar onpersoonlijke bulk.
De gevolgen van deze evolutie bleven niet uit. Leegstand van winkelpanden is een bekend verschijnsel. Je ziet het voor je ogen gebeuren. Voor een paar weken was er een lokale fashion-week, maar de deelnemende winkels zagen nauwelijks klanten. In de Mediamarkt klampen werkloze verkopers de klant aan, wat moeten ze anders ? Mayerline bestookt je haast dagelijks met mails om naar hun winkels te komen. De crisis is algemeen en corona deed er een flinke schep bovenop. On-line haalt het verdienmodel van de fysieke winkel onderuit.
Is dat goed of slecht ? Het is handig als je thuis op je wenken wordt bediend en een reisbureau, ach, dat kunnen we zelf ook wel ! Maar als je er kritisch naar kijkt, stel je enkele merkwaardige feiten vast.
Eén. De bezorgfirma's rekenen voorlopig en meestal geen bezorgkosten aan en de pakjes kunnen ook nog gratis worden teruggestuurd. Men levert tegen bodemprijzen, zelfs met verlies. Men aanvaardt verliescijfers om marktaandeel binnen te halen. Er bestaat nochtans een Belgische wet, die verkoop met verlies verbiedt. Maar er zijn uiteraard uitzonderingen ! Met name de koopjesperiode en ook goederen waarvan de verkoopprijs, om dwingende redenen van mededinging, wordt afgestemd op de prijs die door de concurrentie voor hetzelfde of identiek concurrerend goed gevraagd wordt. Daarmee ontsnap je dus aan de bedoeling van de wetgever ! Europa vond deze uitgeholde wet nog te ver gaan. De Europese Richtlijn Consumentenbescherming, door België tot nu toe zoveel mogelijk uitgehold terwille van de kleinhandel, is echter nog veel liberaler ! De E.U. hanteert een pure liberale ideologie, waarover de burger zich nooit heeft mogen uitspreken. Het Europees Hof van Justitie handelt ernaar. Het heeft zich sinds 2010 reeds herhaaldelijk uitgesproken over de Belgische praktijken in deze. Met name het verbod op koppelverkoop, de sperperiode en het verbod te verkopen met verlies zijn in strijd met bedoeling, geest en letter van de Europese Richtlijn. Conclusie : niets belet de bezorgfirma’s aan dumpingprijzen te handelen. Deze insteek is dan ook niet geschikt om een einde te maken aan de praktijken, die voor de lokale kleinhandel wanpraktijken zijn. Merkwaardig toch hoe de Belgische en Europese poging tot consumentenbescherming het algemeen belang niet dient, zie verder..
Twee. De arbeidsomstandigheden in de sector van de bezorging aan huis zijn problematisch. BPost is gehouden aan de Belgische arbeidswetgeving, maar Nederlandse bezorgers niet ! Het is vergelijkbaar met Roemeense truckers, die voor een karig loontje onze landen doorkruisen. Het zijn moderne loonslaven. Post.nl staat bekend om haar slechte arbeidsvoorwaarden, maar keert wel een fraai dividend uit aan de aandeelhouders. Fernand Huts, baas van de Antwerpse Katoennatie, liet zich eveneens gelden. Hij wilde een vestiging openen voor inpakken en verzenden van pakjes, maar werd teruggefloten door de vakbonden. De vestiging viel binnen het havengebied, waar de bijzondere regel geldt dat alleen erkende havenarbeiders mogen lossen en laden. Hij stelde publiekelijk de vraag of hij dure havenarbeiders moest inzetten voor het inpakken van soutiens (=bh's). Dat leverde enige hilariteit op. Het ging om een investering in e-commerce en logistiek, goed voor 400 banen. Als het niet mocht dreigde hij ermee de vestiging te verplaatsen naar Nederland. De Belgische vakbonden houden voorlopig de poot stijf in dergelijke kwesties. Als ze toegeven, zijn ze straks niet meer nodig, het is een sleuteldossier.
Ook in Frankrijk en Zwitserland is er wat gaande. Er loopt voor een Franse rechtbank een geding van de vakbonden tegen Geo-Post, eigenaar van La Poste. In haar Zwitsers filiaal DPD stelt Geo-Post via onderaannemers 800 personen te werk met arbeidscontracten van 42-44 uur/week. In werkelijkheid presteren zij weken van 70 uur en worden ze geacht tot 200 leveringen aan huis per dag te doen. De extra uren worden niet vergoed, er zijn geen pauzes voorzien en wie met de vakbond praat, wordt ontslagen. Het geding is nog lopende.
Drie. Er is sprake van ernstige misbruiken, die zelfs aan maffiapraktijken doen denken. De Nederlandse overheid - nota bene van liberale snit ! - bestelde een indringend onderzoek naar de praktijken in de transportsector. Medewerking op het terrein was niet altijd makkelijk, maar één partij in het bijzonder probeerde het onderzoek ronduit tegen te werken : Post.nl. Het nam niet weg dat in januari 2021 het rapport openbaar werd gemaakt, onder de titel Doorbraak verzocht. Conclusies : Werklozen met een uitkering bezorgen pakketten, chauffeurs werken zonder verblijfspapieren, koeriersbedrijven worden soms gebruikt om geld weg te sluizen, dealers sturen maandelijks duizenden postpakketten met xtc-pillen en coke naar het buitenland. De arbeidsomstandigheden en arbeidsvoorwaarden zijn slecht en creëren samen met de moordende concurrentie een voedingsbodem voor criminaliteit in de sector. Bestrijding van misdaad in havens, vrachtvervoer en bij koeriersbedrijven heeft weinig zin als transportpersoneel niet beter wordt betaald en weerbaarder wordt gemaakt.
Vier. De bezorgautootjes dragen bij tot filevorming en milieuvervuiling. Een argument dat tegenwoordig naar waarde wordt geschat.
Het alternatief ligt voor de hand. Indien de werkelijke kosten in rekening worden gebracht aan de klant, indien de bezorgers een fatsoenlijke arbeidsovereenkomst krijgen, die bovendien op het terrein wordt nageleefd, indien de schijnzelfstandigen worden uitgeschakeld of als werknemer worden erkend, dan wordt het in deze sector een gans ander verhaal. Dan kan de kleinhandel ook weer lucht krijgen en kan de leegstand worden teruggedrongen.
SHOPPLA heeft dat gedeeltelijk begrepen. Dit Vlaamse platform voor individuele winkels hanteert een ander kostenmodel. De verzendingskosten worden aangerekend, zowel bij levering als terugsturen. Ze garanderen niet de levering binnen de 24 uur. De kosten voor de deelnemende winkels vallen hierdoor terug, maar de klant betaalt meer. Het platform komt moeizaam uit de startblokken, de klant is er blijkbaar niet zo van gecharmeerd...
Europees initiatief is wenselijk. Je vraagt je af waar de socialistische partijen in deze blijven, het is toch hun kernactiviteit ?! Het zal er ooit wel van komen, zodra de ene of de andere in het Europees Parlement plots het licht ziet. Dan zal men zich ironisch de vraag stellen :
blijft het Bol.com of wordt het Bol.kwam ?
Herman van Schoten, Schoten, België, 24/12/2020.
Alle rechten voorbehouden : vanschotenherman@gmail.com.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten