Een kennis van me werkt als logistiek medewerkster in een ziekenhuis. Ze is een brave vrouw en draaft op om de patiënten niet in de steek te laten. Enkele verpleegsters maken daar misbruik van, ze komen binnen en gaan koffie drinken, tegen10 uur eten ze een boterham. Als het eten moet worden rondgedeeld gaan ze naar het toilet. Om 12 uur gaan ze zelf echt eten, waarna ze op de computer zogenaamd druk bezig zijn. Mijn kennis maakte er geregeld een opmerking over, waardoor de sfeer gespannen werd. Een keer werd ze afgesnauwd : iedereen zijn job ! Ze reageerde gevat : ik doe uw job ! Resultaat : de verpleegsters gingen klagen bij de directie. Bij een volgende confrontatie schoot ze uit haar krammen : plakte gij aan uwe stoel of wa ? Weer even later waren de verpleegsters onderling aan het klagen over hun gewicht, ze moesten er echt op gaan letten. Mijn kennis : dat komt ervan, loop uw kilometers hier zoals ik, het zal er rap af gaan ! De klachten over haar bleven binnenkomen, waarop de directeur haar ontbood voor een beslissend gesprek. Ze kreeg de keuze : ofwel een overeenkomst tekenen om therapie te volgen voor haar agressie ofwel ontslag. Ze was voorbereid en haalde haar notities boven, genoteerd met naam, toenaam, dag en uur. De man schrok. De therapie werd afgeblazen en hij stuurde een intern bericht aan zijn personeel met opsomming van de taken van de logistieke medewerkers, die in geen geval medische, paramedische of verzorgende handelingen meer mochten stellen. Het gekissebis is opgehouden, men spreekt niet meer met elkaar. Gewapende vrede. De directeur ? Kan zich opnieuw verschansen in zijn kantoor, want van de werkvloer weet hij liefst zo weinig mogelijk.
Toen kwam de teambuilding. Mijn kennis weigerde eraan mee te doen. Opnieuw bij de directie : wij zijn geen team ! Argument aanvaard.
Teambuilding, wat is dat eigenlijk ? Een voorbeeld uit het echte leven.
Je verzamelt met collega’s van het werk op een malse weide, gaat in een cirkel liggen, trekt schoenen en sokken uit en wacht tot de ingehuurde geiten aan je tenen komen sabbelen. Op een webstek lees je dit : Wij doen een les yoga in de geitenstal. De geiten kijken naar ons terwijl we asana’s (yogahoudingen) doen. Bij de les hoort een knuffelsessie van een kwartier met jouw liefste geit. Bij mooi weer doen we de les in het weiland, we starten dan met een minfulness (zo gespeld !) wandeling naar de kudde. Ieder les is weer een beetje anders door de wisseling van de seizoenen. Yoga zorgt voor een lenig, gezond en gebalanceerd lijf. Het geiten knuffelen maakt Oxytocine aan, een gelukshormoon. Je gaat in balans en gelukkig naar huis.
Deze teambuilding werd aangeboden door een hoogtechnologisch bedrijf aan haar gewaardeerde werknemers. De baas had een firma ingehuurd voor 14 dagen, gespreid over een jaar. Enkele medewerkers verkozen niet mee te werken aan het experiment, zij boden aan om intussen de zaak draaiende te houden. Ze werden bedreigd met een negatieve evaluatie. Na vier dagen praktijk werd het contract verbroken. De verwachtingen waren niet ingelost. Het kostte het bedrijf een bom geld plus vier verloren productiedagen.
Waarom doet men dat ?
Bedrijven willen mee zijn, in elk geval niet achter blijven, ze beschouwen het ook als een pluspunt bij de werving van nieuw personeel : kijk eens wat bij ons allemaal kan, het houdt niet op bij een salariswagen !
Ook bij de overheid en semi-overheid heeft deze verdwazing toegeslagen, al moet voor de objectiviteit worden opgemerkt dat er te weinig geiten beschikbaar zijn en men dus noodgedwongen zijn toevlucht neemt tot meer klassieke vormen van teambuilding als kanovaren, bungee-springen, vermiste-collega-zoeken, gestolen Vlaamse meesters opsporen, stresskippenspel, nonnenspel, ontsnappen aan machtswellustige vrouwen, chocolade-proeverij, stadsspel, wortelwandeling, leiderschapsspel, eco-voetafdrukspel, dropping. Voor de aarzelende beginners zijn er uiteraard de klassieke voordrachten en etentjes, bedrijfsvoetbal, uitstappen en dergelijke, maar daar is men al snel op uit gekeken, het geeft een ouderwets imago.
Het kost handenvol geld en de aanbieders slaan er een mooi slaatje uit. Je kan het zo gek niet bedenken of er is wel klandizie voor. En de overheid verplicht de door haar gesubsidieerde organisaties jaarlijks een bewijs van dergelijke activiteiten te leveren…
Opnieuw de vraag : waarom ?
Het antwoord is commercie. Je zoekt een gat in de markt, je bedenkt wat, je probeert uit. En als het aanslaat, ben je vertrokken. Zin of onzin is naast de kwestie, als het maar verkoopt. Ik ken een stel, intussen op leeftijd, dat zowat de eerste privé-sauna in het Antwerpse oprichtte en daar een aardige boterham aan verdiende. Vind de juiste niche van het moment en je bent gelanceerd ! Voor de goede orde : bij sauna kan je je nog best wat zinvols voorstellen, ofschoon het mij te heet is.
Een diepgaander analyse komt uit bij een bepaalde mens- en maatschappijvisie. De mens is een fragiel wezen, dat geregeld moet gepamperd worden, aangemoedigd, verwend, geholpen. Je ziet het in de opvoeding, waarbij aan de grillen van kinderen wordt tegemoet gekomen als waren het aapjes in de dierentuin. Je ziet het aan de psychologische hulpverlening, die stelselmatig wordt ingeschakeld bij kleine en grote rampen. Dat mag natuurlijk, maar de onderliggende gedachte is dat de mens hulpeloos is. Het is een negatieve mensvisie, infantiliserend en met de psycholoog of therapeut als goeroe.
Psychologisering is een van de kenmerken van deze dwaze tijd. Psycholoog Jan De Vos (1): We zien onszelf als psychologische wezens, we verklaren ons gedrag vanuit psychologische theorieën en er kan bij wijze van spreken geen mus meer uit een dakgoot vallen zonder dat de toevallige passant psychologische bijstand nodig heeft.
Dat psychologisch mensbeeld zit bovendien verankerd in de economie. Het is inderdaad niet meer of minder dan een psy-economie, die de burger wil kneden tot een gewillig consument. In de reclame krijgt iedereen ermee te maken : het is wat jij wil. Een Leugen met een hoofdletter, in de katholiek-obscure tijden van weleer zou dat vast een doodzonde zijn geweest.
Mijn kennis uit het ziekenhuis werd psychologiserend benaderd. Zij slaagde er niet in het disfunctioneren van haar afdeling tot bij de directie te brengen en werd integendeel aanzien als dwarsligger met een slecht karakter, die nodig in therapie moest. Op kleine schaal hetzelfde als wat klokkenluiders overkomt; ze zijn niet goed wijs, of vertonen een ziekelijke behoefte aan aandacht. De burger wordt met psycho-educatie benaderd en de minder opgeleide leek bezwijkt voor mensvisie èn jargon, dat hij nu ook zelf gaat gebruiken. Je merkt het in medische babbels met gewone mensen en ook bijvoorbeeld in tv-spelletjes als Expeditie Robinson en in populaire bladen als Goed Gevoel, Flair en aanverwante toestanden. Booking-com draagt de mening van de gebruikers hoog in het vaandel, zogezegd. Je krijgt vervolgens hopen meningen van zogezegde ervaringsdeskundigen, over het hotel, waar ze even verbleven. Het merendeel van de commentaren is naast de kwestie : de koffie mocht warmer zijn, geen thee-voorzieningen op de kamer, sympathieke ontvangst, we komen zeker terug ! Die lui menen dat hun subjectief aanvoelen belangrijk zal worden bevonden, hun ego wordt gestreeld. In werkelijkheid wordt erom gelachen, zoals ik een keer toevallig kon vaststellen bij een onbedoelde infiltratie achter de receptie. Waar ik behoefte aan heb is objectieve informatie over de prijs van het ontbijt (meestal verzwegen), foto’s van de parkeerruimte (onbestaande), sluitingsdag restaurant, aanwezigheid nachtreceptie, leeslampjes, kortom feitelijke dingen. Zonder te willen natrappen : de meningen van Britten sla ik doorgaans over, die van Duitsers en Nederlanders zijn het meest geschikt voor een feitelijke inschatting. Dat bevragen van de klant is uit de hand gelopen, zelfs ernstige bladen als Test-Aankoop doen eraan mee. Bladvulling ?
Dat ego van de burger, dat gestreeld wordt door de commercie, neigt naar algemeen narcisme; de consument verheft zijn hoogtspersoonlijke stem over alles en nog wat en vooral senioren met te veel tijd laten zich niet onbetuigd. Je komt deze figuren vooral tegen in de stadscentra. Ze wanen zich Napoleon. Sommigen herken je aan de halsketting boven een open hemd met veel borsthaar en een air (=eigenwaan, pedanterie) van heb ik jou daar. Dan denk je, moet ik daarmee in hetzelfde vliegtuig zitten ?
De Vos kreeg lovende en ten gronde splijtende commentaren : terwijl de persoonlijke autonomie in de media wordt overbeklemtoond wordt je subjectiviteit uit handen gegeven aan experts. Uit de flaptekst : de verrassende en provocatieve inzichten zullen maken dat de lezer nooit meer op dezelfde manier naar de psychologie zal kijken.
Ik zou het niet beter kunnen zeggen.
Noot :
(1) Vos, J. De, Psychologisering in tijden van globalisering, Acco, 2012.
Herman van Schoten, Schoten, België, 11/10/2019.
Alle rechten voorbehouden : vanschotenherman@gmail.com.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten