92. OVER MESSEN !

Messen geef je niet snel als geschenk, het is te persoonlijk en ook wel enigszins opdringerig. Daarom deze bijdrage na de feestdagen.

Messen heeft iedereen. Vooral in de keuken natuurlijk. Ook voor op de camping of op avontuur. Padvinders en trekkers zijn vertrouwd met het betere mes. Wat opvalt : mensen kopen een mes uit het toevallige aanbod in de winkel en vervolgens op het gevoel. Dat mag, maar het levert niet per definitie een goed resultaat op. De wereld van de messen is gespecialiseerd en is wereldwijd een grote markt. Amerikaanse messen geven de toon aan. Maar de Italianen, Fransen, Duitsers, Japanners en Scandinaven doen ook mee. Sinds enige tijd wagen de Chinezen zich op de markt, met nota bene eersteklas materiaal.

Het is niet de bedoeling een introductie voor beginners te schrijven. Dat zou zowel vervelend als aanmatigend zijn. Daarom gewoon een kort verslag van eigen bevindingen door de jaren heen.

Keukenmessen : als beginnende keukenpiet weet je niet wat je nodig hebt en koop je maar wat messen op het zicht. Later leer je natuurlijk je behoeften kennen en dat is een echt persoonlijke aangelegenheid. Een klein voorbeeld :  schilt u een tomaat met een gekarteld of niet-gekarteld mesje ?! Wat je ook verkiest, schillen is in een wip gebeurd in plaats van eerst water op te zetten, te wachten tot het kookt en dan de tomaat op te warmen om ze vervolgens in ijswater te dompelen, wat de beroepskoks ons steevast wijsmaken. 

Los van eigen voorkeuren zijn er wel een paar vuistregels natuurlijk : een vleesmes bijvoorbeeld mag niet gekarteld zijn, anders vermaal je het vlees. Soms krijg je in het restaurant een gekarteld mes voorgezet, dan haal ik mijn persoonlijk restaurantmes boven, een eenvoudige maar scherpe Laguiole. Naar het schijnt krijg je in toprestaurants zelfs een keuze aan messen aangeboden door de ober, maar die deuren gingen voor mij nog niet open, ik ben dan ook geen politieker. Om thuis een groot stuk vlees te versnijden volstaat een vleesvork en een wat groter uitgevallen vleesmes, maar een elektrisch vleesmes, brr, commerciële prul, wat mij betreft.

Een slagersmes of kapmes moet stevig aanvoelen, zowel heft als lemmet en dat lemmet mag absoluut niet plooien. Het aanbod in de gespecialiseerde winkel is verder enorm : koksmessen, vleesmessen, vis- en vissersmessen, groentemessen, fileermessen, kaasmessen, trancheermessen, uitbeenmessen, officemessen, chefmessen, bakkersmessen, schilmessen… Het ene oogt al mooier of indrukwekkender dan het ander en dan heb je nog die mesblokken, die zo mooi op het aanrecht staan te blinken ! Mijn devies : niet doen, ga voor minder en beter ! Er zijn vele merken, waaronder het klassieke Wüsthof uit Solingen, Duitse degelijkheid. Japanse keukenmesen ogen mooi en hebben een oerdegelijke reputatie, bijvoorbeeld Kai. Persoonlijk houd ik het bij een slagersmes of kapmes, een degelijk vleesmes, een paar groente- en fruitmessen, enkele dunschillers, een wortel- en aspergeschiller, een kaasmes en een oestermes. Een assortiment Franse kazen vraagt om een fraai kaasmes, verschillend voor harde en zachte kaas. Een klomp smakelijke Hollandse kaas is dan weer tevreden met een kaasschaaf. En mijn oestermes ! Van EZ Profi uit Goes, het allerbeste oestermes ! Als een klungelaar als ik er vlotjes de oester mee open,  zonder door te schieten in mijn hand, dan moet het wel klasse zijn ! Zie foto :

Naast de keuken zijn er uiteraard andere domeinen met eigen snijbehoeften. Daartoe dienen vooral zakmessen en jachtmessen. Hier moet ik meteen een spijtige vaststelling maken : het fysieke aanbod in de winkel is zeer beperkt terwijl op internet werkelijk alles te koop is. Dat is een probleem want een zakmes en jachtmes moet je eigenlijk met je eigen hand kunnen vasthouden, de greep aanvoelen, de maten toetsen aan jouw hand en aan je bedoeling, eventueel leren openen met één hand. Het fysieke contact is dus wenselijk. Aankoop op internet is dan ook slechts aan te bevelen voor wie al enige ervaring heeft, weet wat hij wil en de vaktaal enigszins onder de knie heeft. Kortom, het is een leerproces.

Zakmessen zijn er in overvloed en in alle kwaliteiten. Uitgangspunt is waarvoor het moet dienen. Showmessen zijn een grote markt, met merken als Laguiole op kop. Ze zijn mooi van ontwerp, vooral de vorm en het heft in de meest diverse en soms exotische hout- en diersoorten, bijvoorbeeld palissander, rozenhout, buffelhoorn, jeneverbes, pistache, es, cactus, hertshoorn, krokodil, slang, mammoet. De gesmede veer is aan de beide kanten afgezet met bewerkte metalen plaatjes, platines genoemd. Je kan zelfs een mes bestellen met dubbele platines. In het najaar is er meestal een demonstratie van de firma Laguiole-en-Aubrac in De Messenwinkel aan het Mechelseplein in Antwerpen. Daar kan je het mes zelf samenstellen. Laguiole-messen voor de verzamelaar zijn natuurlijk minder geschikt voor het dagelijks gebruik, meer om ze te etaleren in een vitrinekast, eventueel in een verticale houder, of in een glazen kastje tegen de muur, als een soort trofee. Echte Franse merken zijn Laguiole-en-Aubrac, Fontenille Pataud, Forge de Laguiole, Durand. Maar het merendeel is namaak, vooral uit China. Als je van namaak kan spreken, want het merk Laguiole is niet beschermd. De handel in Laguiole is zodanig uit de hand gelopen, dat de burgemeester van het dorp op een gegeven dag het verkeersbord Laguiole deed wegnemen, een ludiek protest. Er worden ook kleine oorlogjes uitgevochten. Zo is de metalen bij bovenop het mes evenmin beschermd. Een of andere Rus  had patent genomen op een bepaald ontwerp van bij en eiste schadevergoeding van een kleine firma, die daarvan onwetend was. Er is wellicht maar één oplossing : dat president Macron de Europese Unie zover krijgt om een herkomstbenaming af te kondigen. Naast Laguiole zijn er nog zovele andere merken uit vele landen te zien op de webstek van Knives and Tools uit Apeldoorn. Ga er eens langs als u toch eens naar de Veluwe wil !

(klassiek Laguiole-zakmes)

(Laguiole zakmes met heft in mammoet-ivoor en lemmet in damaststaal in mozaïek)

Herenmesjes zijn relatief kleine, galante dingetjes. Ze strelen het ego en je kan er perfect een appel mee schillen. Fijn om te hebben en passend bij een zekere levensstijl. De volgende foto betreft een herenmesje, een Japanse Moki, ingelegd met parelmoer, een juweeltje – het is kleiner dan de foto suggereert  :

 Eén exemplaar van zo’n hebbedingetje volstaat natuurlijk, tenzij je de perfectie nastreeft en bij elke outfit een apart mesje voorziet, zoals er mensen zijn die horloges aanschaffen in functie van hun vestimentaire uitrusting van het moment. Het horloge is het enige juweel van de man, wordt wel eens gezegd. Welnu, een herenmesje kan een extra accent geven, toch ?! Net zoals een mini-balpen in chique uitvoering, in mijn geval van P.W. Akkerman uit de Passage in Den Haag.

Een blitse bril voor als je op stap gaat, is nog zo’n aanrader, al moet je er niet dagelijks mee lopen pronken als een aangeklede kerstboom of ermee op tv komen, op zichzelf al een slecht idee natuurlijk. Je beschaafd optutten is geen exclusiviteit van dames meer, gelijkberechtiging, weet je wel !

Bruikbaar voor iedereen is uiteraard het multimes. Een grote merknaam, naast andere, is Leatherman. Per vergissing had ik mijn exemplaar een keer in mijn handbagage. Dat werd door de attente controleur op de luchthaven Berlijn opgemerkt. Inbeslagname is dan de standaardprocedure. Verslagen liet ik de man de verpakking openen, hij zag het kostbare en mooie multimes en zei : een echte Leatherman ! Hij bekeek me nog eens, monsterde ook mijn echtgenote en zei : steek het gauw weg, maar de volgende keer ben ik onverbiddellijk. Ik wreed content. 

Een aanrader voor iedereen is een overlevingsmes voor in de auto ! Stel je voor, je belandt op vakantie op een smalle bergweg in de kant of in de gracht en je moet jezelf en je passagier eruit helpen. Dan is een reddingsmes de uitkomst. Mijn voorkeur gaat uit naar Gerber Hinderer Rescue 22-01534N. Het mes is ontworpen door brandweerman Rick Hinderer, die uiteraard kennis heeft van noodsituaties.

     

Het mes heeft een stompe punt om het slachtoffer niet nog meer te verwonden, het is gekarteld om vezelrijke materialen als touw, twijgen, kabels en kleding door te snijden, het heeft een snijhaak om de gordel door te snijden en een glasbreker om een ruit in te slaan. Er is ook nog een rechthoekige opening voorzien voor het openen van zuurstofflessen, dat laat ik echter over aan Tom Waes. Er is nog een setje schroefbits bij voor noodgevallen en het mes is voorzien van een handige pocketclip.

De afmetingen zijn voor mij persoonlijk perfect : lengte lemmet 8,7 cm., hoogte lemmet 3 cm., dikte lemmet 2,95 mm., lengte open 21,7 cm., lengte gesloten 13,2 cm., duimsteun voor openen, vergrendeling lemmet, handgreep van glasversterkt nylon, gewicht 160 gram. De prijs is navenant. Invoer uit Amerika of kopen op ebay is goedkoper, maar pas op, je riskeert hoge importtaksen ! Bij gebruik van de glasbreker verdient een handschoen aanbeveling ! Op de volgende foto zie je de snijhaak en het toebehoren. Moet een reddingsmes verplicht worden in de auto ? Natuurlijk niet, men heeft al zo veel verplicht in de auto, zoals een alcoholtest in Frankrijk of liefst twee gevarendriehoeken in een auto met Spaans kenteken.

Er zijn nog zoveel andere, schitterende messen. Toonaangevend zijn merken als Spyderco, Cold Steel, Fox, Lionel Steel, Buck, CRKT, Gerber enz. Scandinavische messen zijn wat apart, ze blinken uit door soberheid en efficiëntie, bijvoorbeeld het Zweedse Helle en het Finse Puukko. In feite zijn dat geen zakmessen meer, maar jachtmessen. Een opkomend merk is het Chinese Rike, te bewonderen op de twee volgende foto’s. Het afgebeelde mes heeft een integraalframe uit gefreesd titanium, een technisch hoogstandje. Nu is titanium licht maar ook duur. Er zijn ook mengmaterialen, met carbon bijvoorbeeld. Of de ene kant carbon en de ander kant titanium. Het aanbod is enorm.

Dan heb je nog de aanvalsmessen. Daar heb ik niets mee, sterker nog, ik heb er schrik van. Ze zijn bovendien niet altijd toegelaten, zodat je ze gedwongen thuis moet bewaren. Ik druk geen foto af want ik wil u niet op slechte gedachten brengen.

Voor de duidelijkheid : een springmes is bij wet verboden. Een halfautomatisch mes, aangestuurd door een flipper bijvoorbeeld, is wel toegelaten, maar de politie is er wellicht niet altijd goed van op de hoogte, zodat je inbeslagname riskeert. Daarom is een reddingsmes ideaal : het is noch springmes noch halfautomatisch mes en je kan het doel en het gebruik perfect uitleggen.

Om een mes te sluiten moet je goed opletten, want je vingers, indien rond het heft geklemd, kunnen door het plotse uitschieten van het lemmet behoorlijk in de verdrukking komen.Vroeg of laat kom je er toch eens met een vinger tussen, het is haast niet te vermijden. Uit ervaring : een vinger kan verdorie hevig bloeden. Een verpleegster in huis is handig.  

Een mes kopen veronderstelt enig studiewerk. Want net zoals je nu al een Mercedes kan kopen met een Peugeot-motor, zijn de combinaties in de messenwereld al even uitgebreid, om niet te zeggen van een verdoken gesjacher. Böker bijvoorbeeld is een toonaangevend Duits merk, met als symbool een boom. Maar je hebt ook Böker Plus, eveneens van onberispelijke kwaliteit maar gemaakt in Taiwan. Dan is er nog Böker Argentina, een mindere kwaliteit. En ten slotte voor een spotprijs Böker Magnum en dat is rommel. Het is dus uitkijken, zeker op internet wegens geen fysiek contact.

Heeft een mens een zakmes of jachtmes nodig ? Neen, het is luxe. Zoals zovele dingetjes om je heen die het leven veraangenamen. Er zijn ook verzamelaars natuurlijk, net zoals in alles. Internet en veel vrije tijd zijn de gevaarlijke cocktail voor de aanschaf van spullen en prullen, die je niet nodig hebt, maar, gewoon, hebben wil. De mens is een verzameldier, net als eekhoorns een voorraad eikels en noten aanleggen. Hamstergedrag, compensatiegedrag ? Of gewoon een leuke hobby ?

  

Ten slotte : een artikel over messen in een literaire kroniek ? Waarom niet, als je er maar niet over opsnijdt en een mens behoort met de beide benen op de grond te staan, toch !

Herman van Schoten, Schoten, België, 16/07/2017.

alle rechten voorbehouden : vanschotenherman@gmail.com.