Corona bestrijden botst op weerstand bij politiek en bevolking. De politici durven slechts aarzelend en de massa wil maar half mee. Als de intensieve afdelingen van de ziekenhuizen groot alarm slaan, reageert de politiek dan eindelijk toch doortastend. Maar vergoelijkt het eerdere optreden : we hebben toen gehandeld overeenkomstig de cijfers toen, zoals Vlaams minister Crevits zegt. Of Vlaams minister-president Jambon : blussen doe je pas als het brandt. Zo praat je je er altijd uit.
Er zijn in deze kwestie twee grote kwalen. De eerste is Belgisch, de tweede westers.
De eerste grote kwaal zijn de achtereenvolgende Belgische grondwetsherzieningen, die het land politiek en administratief tot een lappendeken maakten. Het werkt niet en dat is, dankzij corona, in de ogen van nu wel iedereen duidelijk geworden. Nochtans zijn er hardleerse politici, die de kwaal willen bestrijden met nog meer kwaal. Het zijn de Belgicisten, die pleiten voor herfederaliseren van verkavelde bevoegdheden. Eén schipper op de brug, eenheid van commando, onder die klinkende leuze willen zij het oude België reanimeren. Echter, waarom is er steeds meer verkaveld door de jaren heen ? Omdat het federaal niet werkte ! Eenheid van commando veronderstelt een consequent doorgevoerde federalisering, bijvoorbeeld op zijn Duits, waar de Länder grote autonomie hebben en het federale niveau beperkte bevoegdheden behoudt, zoals coördinatie van het nationale beleid, buitenlandse zaken en landsverdediging. Een figuur als Merkel wekt, door haar gezagvolle persoonlijkheid, de indruk dat het federale niveau het land leidt, dat is slechts zo naar buiten toe. Bij een dergelijke duidelijke verdeling van bevoegdheden komt men nationaal ook sneller overeen dan in het verpuzzelde België, waar lang palaveren de politieke gewoonte is en halve maatregelen de oplossing, of het land nu in brand staat of niet.
Die eerste grote kwaal komt dus voort uit de verknipte grondwet, maar die grondwet is niet zelf de oorzaak. De oorzaak zit dieper. Hoe komt het dat België er zo’n bestuurlijke chaos van heeft gemaakt ? Je had de grondwet ook op een logische en consequente manier kunnen herzien, ipv er een vodje papier van te maken. Wat zit daar achter ? Het is de mentaliteit. Die mentaliteit luidt : elkaar geen pijn doen, streven naar een compromis. Je bent immers gedoemd om samen dezelfde ruimte te delen, je kan dus maar beter overeenkomen. Dat klinkt logisch, het is ook logisch. De manier waarop echter is typisch Belgisch : ieder mag zijn wensen kenbaar maken en die worden vervolgens opgeteld en afgekocht met veel geld. Het werd de beruchte wafelijzerpolitiek. Onvergetelijk klassiek voorbeeld : ter compensatie van middelen voor de haven van Zeebrugge moest Wallonië ook wat krijgen : het omleidingskanaal met de scheepslift van Strépy-Thieu. Ook het hellend vlak van Ronquières is er een voorbeeld van. Toen Mons een universiteit kreeg moest Hasselt (Diepenbeek) er ook een krijgen. Die politiek is deels verlaten door de grotere autonomie van de regio’s, maar het Belgische Spoor bijvoorbeeld is er een levend voorbeeld van : investeringen in het ene gewest moeten gecompenseerd worden door investeringen in het andere. Zo koop je de vrede af en stapel je de schulden op. Als het geld echter op is en er zelfs moet gepraat worden over schuldafbouw, davert de wankele constructie op haar grondvesten en lopen de spanningen tussen Noord en Zuid nog hoger op, men moet dat niet uitsluitend toeschrijven aan populisme, waaraan de gevestigde macht zich overigens zelf bezondigt.
Diezelfde wafelijzerpolitiek werd een gewoonte bij de herzieningen van de grondwet : Gewesten en Rijk kregen telkens delen (=puzzelstukjes) van bevoegdheden, waarmee men bij de achterban kon uitpakken : we hebben ons niet laten doen ! Dat het niet werkt en niet kan werken, dat zijn zorgen voor later.
Men gelooft graag dat oplossingen bestaan, waarbij iedereen wint. Dat kan zeker af en toe, door het wegnemen van hinderpalen die iedereen in de weg staan, dat heet dan win-win.Als grondhouding echter is het jezelf wat wijsmaken. In België leidt het niet zelden tot verlies-verlies, waardoor, in dit geval, van de grondwet een misbaksel is gemaakt, die kordaat handelen zwaar bemoeilijkt en waarvan de stichters van het land – die Franstalige bourgeoisie – zouden gegruwd hebben. Recht door zee gaan, een maatregel nemen met alle bijhorende consequenties, dat is niet Vlaams/Belgisch. Wij verkiezen een mengelmoes van halve maatregelen, in alles. Wat kan leiden tot hilarische toestanden, zelfs tot uiting gebracht in de kunst : het Belgische surrealisme. Het compromis zit ons in de genen. Ik schreef het al eerder : met 20 % Nederlandse rechtlijnigheid en doortastendheid had de staatshervorming er helemaal anders uitgezien.
Er is één politicus die uitgaat van oplossingen ipv compromissen : minister Frank Vandenbroucke. Hij komt dan ook tegendraads over bij zijn collega’s. Hij had vroeger al, met zijn visie op de gezondheidszorg, gelijk op grond van feiten, maar werd, tien jaar geleden, door zijn eigen partij uitgespuwd wegens niet compromisbereid. Vandaag, in coronatijd, is hij door zijn partij heropgevist, hij krijgt opnieuw gelijk in feiten en cijfers. Corona verdraagt geen compromis, maar eist doortastend optreden. Daarom is Vandenbroucke geen voorstander van de zogenaamde coronabarometer. Dat is een kleurcode voor vier risiconiveaus met bijhorende maatregelen. Voordeel : voorspelbaar, proportioneel en duidelijk. De barometer zou tot meer begrip leiden bij de bevolking en voor de economische spelers voorspellen waaraan zij zich kunnen verwachten. Vandenbroucke vindt dat een jojo-politiek, waarbij je snel weer terug naar het hoogste alarmniveau gaat, naar een derde lockdown dus. De huidige, zware inspanning moet gedurende een aantal maanden worden volgehouden, ook als de cijfers van besmetting dalen, een barometer zou de maatregelen maar onverantwoord versoepelen. Deze minister toont kennis van zaken, moed, wijsheid en licht de bevolking ook nog in duidelijke taal voor. Politici als Vandenbroucke zijn on-Vlaams en on-Belgisch, maar je hebt ze nodig, het zijn Staatsmannen.
De Belgische bestuurlijke chaos is onbekend in andere federale landen als Duitsland en Zwitserland. In die landen heerst af en toe ook spanning, maar door een duidelijke bevoegdheidsverdeling komt men nationaal vlugger tot een unaniem besluit. In Duitsland heersen bovendien Pünktlichkeit, Genauigkeit und Gehorsamheit, deugden die Duitsland er bovenop hielpen en het land nu tot leider van Europa maken. Goed, wij moeten geen Duitsers willen worden, ze hebben nog altijd hun geschiedenis nietwaar, maar we kunnen wel van hen leren. Zoals eenheid van commando NA een consequente verdeling van bevoegdheden. Zal het er ooit van komen, met die mentaliteit van het komt zo nauw niet, als het vandaag maar werkt en morgen zien we wel weer, besturen dus met de Franse slag ?
De tweede grote kwaal overstijgt België. Het is de import van het nieuwe egocentrisme uit Amerika. Het is ik eerst. Het is doorgedraaid individualisme, in de VS culminerend in het symbool my gun is my freedom. Die waarde - of onwaarde - is hier binnengebracht met de Amerikaanse economische hegemonie. Het is geen waarde, het is slechts nuchtere voorwaarde om geld te verdienen aan de massa. Door de verleiding van en verwenning door al dat materiële lekkers is ook de Europese burger in de eerste plaats consument geworden. Het is wat jij wil is de motor van de omzet en dus van de economie. Om de massaconsumptie draaiende te houden wordt het psychologisch wapen van de zelfontplooiing ingezet. Jij moet je aanvaarden zoals je bent en opkomen voor wie je bent. Een verlokkelijke boodschap in een tijd van bevoogding en geestelijke onderdrukking, nog goed bekend door mijn generatie. Die tijd is gelukkig voorbij. Nu nog altijd diezelfde boodschap van bevrijding verkondigen, niet vanop de preekstoel maar in de reclame, heeft geleid tot het verabsoluteren van persoonlijke grillen tot rechten, tot doorgedraaid individualisme, tot het realiseren van het ik ten koste van de gemeenschap. Zo gebeurt het dat dolgedraaide egofiguren de rechtbank inschakelen wegens ongrondwettelijkheid van de coronamaatregelen ! Meer algemeen zie je een algemeen gebrek aan burgerzin, een uurtje Alloo bij de wegpolitie is er een mooi voorbeeld van. Met nog meer psychologie zal je het niet redden, zie mijn artikel 220, getiteld Plichtjaar.
De reclame op tv en op internet is ongezien in omvang en egocentrische inhoud. Kijk even naar CNN en je ziet dat het Amerikaanse model klakkeloos is overgenomen, ook door onze staatszenders. De VRT maakt dagelijks reclame voor zichzelf en haar kijkcijfers, men dient niet de kijker of de burger, maar zichzelf. Reclame maar ook de wijze van functioneren van de media zijn de doodsteek voor het gemeenschapsgevoel. Het is niet met een goed bedoeld initiatief als De Warmste Week dat je het tij keert, dat vormt slechts een warme deken voor wie toch al warm was, op de rest maakt het geen indruk.
Maar hoe zit het dan in Duitsland, dat hier als voorbeeld werd aangehaald ? Wel, de Duitse deugden overheersen nog altijd, maar er zijn wel degelijk barsten in de nationale saamhorigheid. Men komt op straat en zoekt hardhandige confrontatie met de politie, wat tegengesteld is aan de traditionele Duitse deugden van Stiptheid, Nauwkeurigheid en Gehoorzaamheid. Er zitten dus barsten in de Duitse mentaliteit, maar vooralsnog houdt ze stand. Wat aantoont dat een samenleving, ook daar geïnjecteerd met individualisme, toch nog kan samengaan met een flinke portie burgerzin en eigenheid, als je die hebt natuurlijk...
Diezelfde deugden zitten er qua volksaard ook in Nederland wellicht meer in dan in België, waar de eerste reactie op nieuwe regels en wetten is : hoe kunnen we ze omzeilen. Achterpoortjes en koterijen zijn dan ook een geliefde Vlaams/Belgische hobby.
Corona bestrijden kan alleen met drastische maatregelen, die drastisch gehandhaafd worden. Het overleven van burgers en het blijven functioneren van de gezondheidszorg zijn ervan afhankelijk. Ook de economie heeft baat bij de korte, hevige pijn ipv de herhaalde sluitingen wegens halve maatregelen.
Wordt het ooit wat met die Vlaams/Belgische mentaliteit ? Bij lectuur van artikels als dit zullen velen reageren : ja maar, in landen als Frankrijk en Spanje is het nog erger !
Dat bedoel ik dus, dat onvermogen om de eigen kwaal onder ogen te zien…
Iedereen voor zich en God voor ons allen !
Herman van Schoten, Schoten, België, 31/10/2020.
Alle rechten voorbehouden : vanschotenherman@gmail.com.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten