31. DE VLOEDGOLF.

Het was in Sagres, bijna aan de uiterste zuidwestpunt van de Algarve. Een strandtent met bijzonder eten en met een naam die er niet om liegt : Mar à Vista ! Je kon er verse kreeft krijgen, die met een schep uit het aquarium werd gehaald. In de combinatie met plakrijst geeft die kreeft al haar smaak af. Wel tamelijk snel eten want de rijst slorpt de saus op. Strandrestaurants zijn er doorgaans voor eenvoudig eten, een snelle hap, hooguit een aangeklede biefstuk. Maar hier is het anders. Terwijl het tentje nochtans tegen een kleine parking voor campers aan ligt, toch niet het ideale cliënteel voor kreeft, zou je zo denken.

De tv stond aan, die avond van 26 december 2004, hoog in een hoek, zoals meestal. En plots zien we daar die vloedgolf, die pas later tsunami ging heten.

We bleven er gefascineerd naar kijken, de hele avond, onder de indruk. Het eten kwam, we aten, maar veel smaak hadden we er niet van. Het was een ramp zoals we nog nooit gezien hadden. Telkens weer herhalingen van die golven, die eerst een parkeerterrein met auto’s overspoelde en daarna een hele wijk. Na afloop stilletjes bergop naar huis, de pousada iets verderop. Boven op een hoge klif, ons kon niets gebeuren.

Zo’n gebeurtenis blijft bij. Er waren dan ook 290.000 doden te betreuren. Je weet ook nog waar je toen was. Dat is een bekend psychologisch verschijnsel. Je onthoudt je leven lang waar je was bij de aanval op de Twin Towers in New-York, in mijn geval thuis en de tv stond toevallig aan. Bij de eerste maanlanding mocht ik als kind mee naar een café met tv, aan de dijk van Oostduinkerke. President Kennedy werd vermoord tijdens onze repetitie voor de jaarlijkse revue van de school. En het Heizeldrama maakten we ook al mee voor de tv. Sindsdien nooit meer naar de Memorial Ivo Van Damme geweest, dat stadion, daar wilden we niet meer naartoe. Wel erbij geweest bij het wereldrecord van Sebastian Coe, zo’n klein mannetje op zo’n grote piste en sneller lopen dan zijn beentjes hem konden dragen. Het overlijden van koning Boudewijn vernamen we in een restaurant op de Azoren, dat maakte daar geen indruk. En zo kan je, al grasduinend in je geheugen, wellicht nog wel meer gebeurtenissen terughalen met de foto van het gebeuren en de plek waar je was.

Sinds die vloedgolf ben ik gaan opletten waar mensen overal bouwen. Welnu, ze zijn onbekommerd en bouwen er maar op los. Aan zee en in overstromingsgebied, ze doen maar. De laatste tijd is er gelukkig aandacht voor gekomen. Maar wie zou durven beweren dat de Belgische kust veilig is ? Volgens Amerikaanse specialisten, die na de ramp in New Orleans de Vlaamse en Nederlandse kust bezochten is het niet zo fraai gesteld met onze kust. Een gatenkaas, goed vergelijkbaar met hun New Orleans, hopeloos slecht in vergelijking met de verdedigingswallen in Nederland.

We zijn later nog eens gaan eten in die strandtent in Sagres. Het is een historische plek voor de geschiedenis van de ontdekkingsreizen en het heeft die sfeer van ver weg en misschien wel van het einde van de wereld, wat in de Middeleeuwen nog werd gedacht. Helemaal aan het einde van de weg, aan Cabo São Vicente, staat een bordje : FIM. Er is ook een Duitse worstentent met als opschrift : Letzte Bratwurst vor Amerika. Die tweede keer in Mar à Vista smaakte de kreeft beter. Dezelfde twee obers waren weer van dienst. Ik sprak ze aan over de tsunami. Ze wisten het nog, met datum en al. Sagres is voor ons een plek om naar terug te keren, vanwege de natuur en de historie. Maar zal ook altijd verbonden blijven met die vreselijke tsunami.

Het lijkt erop dat er de laatste tijd meer vloedgolf-drama’s zijn. Of is het door de verhoogde aandacht en de vliegende reporters van de nieuwszenders, die de hele wereld dag en nacht in de gaten houden ? Vroeger wisten we het gewoon niet.

De Algarve ligt in de buurt van een breuklijn, meer bepaald de breuklijn van de Euraziatische en Afrikaanse plaat. Jaarlijks zijn er kleine bevingen, met name voor de kust van Sagres, meestal zonder veel schade. Een herhaling van de grote zeebeving die in 1755 een tsunami over de Taag de hoofdstad Lissabon instuurde en daar tot 100.000 slachtoffers maakte, is weinig waarschijnlijk. Maar het is mogelijk. In de Algarve leeft deze problematiek hoegenaamd niet. Ook de buitenlanders die hier een zwembad laten bouwen, denken daar niet aan. Het probleem van lekken en scheuren in betonnen zwembaden is algemeen bekend. In een gebied, gevoelig aan bevingen, hoe klein ook, is het aangewezen je zwembad in kunststof aan te leggen, zoals mij een specialist in de materie leerde. Niemand die er wakker van ligt.

In Lagos, ook Algarve, staat ergens boven aan een klif een bordje met de tekst verzamelpunt tsunami langs daar. En op die plek daar aangekomen staat weer een bordje : verzamelpunt tsunami. Daar kan dus niets meer gebeuren. Maar overigens zijn die kliffen tamelijk hoog, het is wellicht een natuurlijke bescherming. Anders dan in Vlaanderen, waar de tweede lijn van gebouwen op meerdere plaatsen achter de dijk en onder de zeespiegel ligt. Nederland is beter voorbereid en georganiseerd, maar het wassende zeepeil zal ook daar problemen geven, zoveel is zeker. Maar niet in mijn generatie. Net zomin als de zon binnenkort zal imploderen. Dat zal voor veel later zijn. Tegelijk geruststellend en intrigerend, 
toch ?!

Herman van Schoten, Lagos, Portugal, 21/02/2016.
alle rechten voorbehouden : Herman van Schoten.