Herman Tjeenk Willink is een Nederlands politicus met faam. Maarten van Rossem is historicus en satirisch duider van de werkelijkheid in tv-programma’s. Midas Dekkers is een bioloog met een mening en bekend om zijn publicaties.
Zet deze heren samen en je krijgt een driegesprek. Dat deed het weekblad HP/Onze Tijd. De neerslag ervan werd vastgelegd in een artikel, dat de moeite waard is. Het is van een ongewoon niveau; de oppervlakkigheid en de quatsch van de media staan hier onbedoeld te kijk. De heren zijn het met elkaar niet over alles eens, hun invalshoek blijft specifiek: politiek, historisch, biologisch. In grote lijnen echter vinden ze elkaar en dat verbaast niet. Wie grondig nadenkt kan niet op zes verschillende sporen uitkomen. Een aantal sprekende uitspraken wil ik u niet onthouden:
-Staatsbosbeheer, Rijkswaterstaat en de rechterlijke macht zijn op een onbenullige wijze gereorganiseerd. Dankzij idiote reorganisaties en gigantische bezuinigingen moet er nu jaarlijks 150 miljoen bij. Wie heeft die waanzin georganiseerd? De overheid dus.
-het grootste probleem is het dominante economisch denken van de laatste 40 jaar. Er waren 2 ijkpunten voor succesvol overheidsbeleid. De eerste was welvaartsgroei via de private sector, het tweede de overheid als bedrijf en de burger als klant. De beide wegen lopen dood.
-het verdwijnen van de verzuiling heeft onze traditionele democratie beschadigd. Enorm veel mensen zijn daardoor letterlijk de weg kwijt. Om de 5 jaar krijgen we een nieuwe messias opgediend: Pim, Rita, Geert, Thierry en nu Caroline (noot: en straks ook Pieter).
-de laatste decennia lag de nadruk op wat de overheid om financiële redenen niet meer zou kunnen doen ipv op wat zij moet doen. Dat tast sluipenderwijs de democratie en de rechtsstaat aan als betonrot, dat je lange tijd niet ziet tot de zaak niet meer te redden valt. Het is tijd om ons opnieuw bij elke kwestie af te vragen: is dit rechtvaardig? Kan dit door de beugel? Dat hoort onze koers te bepalen.
-het is de alom heersende filosofie dat we toch vooral moeten letten op vraag en aanbod, op kosten en baten, op de korte ipv op de langere termijn.
-de slordigheid zit ingebouwd in een deel van onze politieke elite. Rutte is een sloddervos eerste klas.
-de natuur denkt: laat die mensen maar knoeien met al die regeltjes voor hun eigen baten, maar vroeg of laat komen ze van een koude kermis thuis. Iedere keer waarschuwt de natuur, onlangs nog met corona. Wij luisteren niet naar corona, wij roeien met alle mogelijke middelen die corona uit. En dat is voor nu misschien gelukt, maar het betekent niet dat het probleem is opgelost.
-neem nou dat landbouwakkoord. Als je denkt dat je zonder politieke visie en uitsluitend door het bijeenbrengen van alle belanghebbenden tot consensus komt en als je dat ook nog beleid noemt, is dat een armetierige manier van politiek bedrijven. Het betekent dat je overgeleverd bent aan de bestaande belangen.
-dat de huidige politieke partijen vaak geen idee hebben over de problemen die spelen, wordt verergerd doordat de inhoudelijke deskundigheid op de departementen ongelofelijk is teruggelopen door het permanent circuleren van ambtenaren. Ambtenaren zitten vaak te lang op dezelfde plek, wat tot verkokering leidt, was de gedachte. Daardoor ontstaat straf op het hebben van ervaring! In volle corona werd de directeur-generaal van Volksgezondheid vervangen door iemand van Landbouw. Een tweede oorzaak is de gedachte dat je alle deskundigheid kan inhuren, een groot misverstand.
-de toename van de wereldbevolking is een biologisch probleem. Het wordt niet gezien. De natuur zorgt ervoor dat er allerlei problemen ontstaan als er te veel mensen komen. Dat is gewoon een natuurwet. De natuur wint altijd, dus je kan het beter over geboortebeperking hebben. De natuur kan het zich niet veroorloven dat er een diersoort in 8 miljard exemplaren rondloopt.
-de bouwmannen, die eerst al die lekke gebouwen hadden neergezet, kunnen hun geluk niet op. De isolatie kwam in de mode, dus mochten ze al die bouwwerken voor veel geld gaan isoleren. Veel van de duurzaamheidsbestendige maatregelen komen er in de praktijk op neer dat er nog meer productie kan worden gedraaid en nog meer geld kan worden verdiend. Nu moeten we alle brandstofauto’s vervangen door elektrische, waarvan we nog niet weten of die minder belastend voor het milieu zullen zijn. En dan moeten het waterstofauto's worden. Zo wordt aan iedere technologie geld verdiend maar het milieu wordt er zelden beter van.
-talkshows zijn een schimmel op het publieke debat. Die gaan altijd over lollige kwesties. De meest onnozele en vulgaire van alle talkshows is tegelijk de meest succesvolle. Mensen vinden het helemaal niet fijn om na te denken.
-je kan beargumenteren dat sommige zaken zich in een negatieve ontwikkeling bevinden. Maar het einde van de planeet voorspellen is gewoon poppenkast. Dat moet je dus ook niet zeggen. (noot: het einde van de wereld werd doorheen de hele geschiedenis voorspeld, o.a. door Luther, Raspoetin en - dichter bij huis - Lou de Palingboer.)
-de media functioneren in allerlei opzichten niet in het nationale belang. De directeur van CNN zei dat Trump een heel ongelukkige ontwikkeling is voor de VS, maar voor de kijkcijfers is het fantastisch. We mogen ons niet neerleggen bij het feit dat de programma’s met de hoogste kijkcijfers ook de beste overlevingskansen hebben. Dat is het rendementsdenken, dat nu bij de overheid doodloopt. Waarom hebben we een publieke omroep?
Zo, geachte Lezer! Gaar van de confrontatie?!
Maarten van Rossem stoorde me, ik moet hem aan de oren trekken! Hij liet zich neerbuigend uit over de mensen die het helemaal niet fijn vinden om na te denken. Een hoogmoedige trap naar beneden van een intellectuele hoogvlieger, die het niet laten kan af en toe om zich heen te schoppen?
Toegegeven, weinig mensen ontwikkelen zich geestelijk verder na een bepaalde leeftijd. Het euvel komt voor in alle lagen van de bevolking, van de gewone man tot de intellectueel. Met name in de menswetenschappen, waar de studieresultaten niet zelden het resultaat zijn van papegaaienwerk. Er is een algemeen gemis aan onderhoud van de geest. Je lichaam moet je in conditie houden door beweging en sport, maar voor de geest geldt het ogenschijnlijk niet: mensen stoppen met zich te ontwikkelen en draaien tevreden rond in hun wereld van consensus. De reclame pampert hen en ze hebben het goed, waarom nadenken? Maar zonder onderhoud loopt de hersenmassa het risico te krimpen, als een uitdrogende citroen. Tot zover heeft van Rossem gelijk.
Maar onderschat de massa niet! Zij voelt met de klompen aan wat er misloopt. Ze vindt niet de woorden om haar intuïtie om te zetten in protest en oppositie, noch kent zij de kneepjes van het politieke spel of beheerst zij de verbale acrobatiek van de politieke toneelspelers. En massaal ongenoegen kan inderdaad misbruikt worden door populisten van rechts èn van links. Maar de massa voelt het wel aan. In Nederland verschijnt haast bij elke verkiezing een nieuwe messias, die men telkens weer overlaadt met stemmen en zetels, nu wellicht weer Omtzigt. En in Vlaanderen protesteert haast een meerderheid tegen het wanbeleid van de middenpartijen. Deze burgers wegzetten als racistisch, verzuurd, fascistisch getuigt van hoogmoed en verwaandheid bij de afzender: de boven de massa zwevende intellectueel betere klasse, die in visioenen leeft en het zich materieel kan veroorloven op Groen of Groenlinks te stemmen. Dat had van Rossem er even bij mogen zeggen.
Het korte-termijn-denken dan, dat het gevolg is van het rendementsdenken, verankerd in de geesten van de mensen, daarmee generaties lang gehersenspoeld in opleiding en media. Wie groei en winst op korte termijn in twijfel trekt, wordt als wereldvreemd gezien. Die wereldvreemden zijn er inderdaad hier en daar wel, je vindt ze terug in enkele politieke partijen, waar ze gesubsidieerd hun waan uitdragen, en onder alternatievelingen, die bijvoorbeeld van surfen aan de westkust van de Algarve een manier van leven maken, of puur natuurlijk gaan leven ergens in niemandsland.
Maar het dominante denken is inderdaad besmet door het Amerikaanse virus: geld-geld-geld. Europa is in haar kern anders, want stelt de mens centraal, maar we hebben het Amerikanisme over ons heen laten komen. Welke intellectueel heeft nog ballen aan het lijf om zich af te zetten tegen deze Amerikaanse financieel-economische zondvloed? Kijk naar je tv-kanalen: het is al Amerikaans. De bevolking bevroedt wel iets, maar laat zich zoet houden met hoge welvaart en spelletjes. Éénmaal om de zoveel jaar doet zij er wat aan, in het stemhokje. Maar vervolgens worden de kiesresultaten verhandeld onder de middenpartijen, los van de boodschap van de kiezer. En politiek Europa loopt Amerika achterna, met kopvrouw Ursula von der Leyen op kop.
Corona is wellicht een blijvertje, op de manier van de jaarlijkse wintergriep. Maar de boodschap dringt niet door. Op een congres van de European Society for Virology in het Poolse Gdansk verwelkomde de Duitse hoogleraar Thomas Mettenleiter zijn collega’s op deze cynische manier: welkom op dit eerste virologisch congres in het interpandemisch tijdperk! Vastgesteld werd de opmars van allerlei corona-achtige virussen, maar ook van tropische teken- en muggenziekten zoals het westnijlvirus, het zikavirus en dengue. Het alarm gaat af, maar wordt door de politiek nog niet opgevangen. Corona wordt gezien als een accident de parcours, dat is het niet. Door de oorzaak te leggen bij een openbare markt ergens in China verschaft men zich het alibi om er niet over te moeten nadenken. Onze leefwijze lokt het uit. Onbekommerd wereldwijd reizen, samenhokken in miljoenensteden, onbeperkte wereldwijde export van voedsel, dieren en planten, het is vragen om problemen.
En, natuurlijk, de klimaatkwestie. Men heeft de ambitie om het klimaat in bedwang te houden en men doet de westerse mens anders gaan leven, maar de grondoorzaken laat men ongemoeid: onbegrensde groei en winstbejag enerzijds, overbevolking anderzijds.
De deelnemers aan dit driegesprek zouden in de gelegenheid moeten worden gesteld in de verkiezingscampagne op tv de lijsttrekkers te confronteren met deze en dergelijke kwesties. In plaats van bevraagd te worden door het journaille, dat niet verder komt dan straffe vragen over de dagjespolitiek. En daar moet dan een panel van burgers omheen zitten! Zijn praatprogramma's er om iedereen een keer op het scherm te laten komen, voor de journalisten zelf of om inhoudelijke problemen aan te kaarten? Hallo Hilversum, hallo Brussel!
Herman van Schoten, Schoten, België, 17/09/2023.
Alle rechten voorbehouden: vanschotenherman@gmail.com.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten