De man heeft geen stijl, is problematisch in de
omgang met vrouwen en haat intellectuelen. Bij zijn plechtige ambtsaanvaarding
op de trappen van het Capitool in Washington kon je er niet naast kijken : een
veel te lange, rode stropdas onder een openhangende kostuumjas, voortdurend de
duim omhoog om genodigden te begroeten, een zelfzekere gelaatsuitdrukking
zonder nuances, van iemand die het allemaal weet zonder nadenken, laat staan
boeken lezen. Dames en heren, de nieuwe president van de V.S. : Donald Trump.
Nu hadden de V.S. wel meer twijfelachtige
presidenten. In de persoonlijke sfeer bijvoorbeeld Ronald Reagan, die zijn
mandaat beleefde als één grote filmrol. In de politieke sfeer kan je niet om
Bush junior heen. Hij presteerde het om de oorlog in Irak te beginnen op grond
van politiek-militaire leugens. De dominostenen die daarna gevallen zijn,
daarvan hebben we vooral in Europa nog altijd last : Libië en Syrië als
belangrijkste oorlogsgebieden en afgeleid daarvan de islamitische aanslagengolf
in Europa. Je vraagt je af : kan het erger dan Bush junior ?
Trump boezemt afkeer in omwille van zijn persoon èn
omwille van zijn voorgenomen politieke omkering van de internationale
status-quo sedert wereldoorlog 2. Als persoon komt hij vierkant uit voor zijn
gebrek aan beschaving. Hij zal zonder enige twijfel als rolmodel aanzien worden
door heel wat macho’s en ander onbeschaafd gajes, die zich door hem niet langer
ingesnoerd zullen voelen door omgangsvormen en respect voor vrouwen. Alleen al
hierom is zijn presidentschap bij voorbaat een ramp.
Politiek boezemt Trump internationaal angst en
onzekerheid in. Zijn onervarenheid op het gebied van de politiek in het
algemeen en van de buitenlandse politiek in het bijzonder, zijn wild uitslaand
temperament, zijn positionering tegen de machtspolitiek van Washington, zijn
ambitie om geschiedenis te maken en zijn stijl om als een olifant door de
porseleinwinkel te denderen, dat alles maakt de internationale politieke wereld
erg nerveus. De eerste reacties zijn het noteren waard. Kareltje De Gucht,
nooit verlegen om klinkende uitspraken als het hem uitkomt, noemde de
voorgenomen uittreding uit internationale handelsakkoorden een ramp voor de
mensheid. De Chinese president Xi Jinping wijdde op het Wereldeconomisch Forum
in Davos zowat zijn hele toespraak aan Trump, zonder evenwel diens naam te
noemen. Hij vreest protectionisme, waarvan China het grootste slachtoffer zou
kunnen worden. Teresa - maybe - May denkt met Trump snel zoete broodjes te
kunnen bakken om de Brexit verteerbaar te maken, ze zou zich kunnen vergissen.
De Mexicanen beven voor de terugtrekking van Amerikaanse multinationals uit hun
land en voor de aangekondigde muur aan de grens met de V.S., die er trouwens
gedeeltelijk al staat. Er sluipt zelfs al een zekere hysterie naar binnen bij
opiniemakers die een parallel zien met de toestand die tot wereldoorlog 2 heeft
geleid. De grote vrees is dat Trump wild om zich heen slaat, in het kader van
zijn programma America First. Dat is
een leuze, een kreet zonder inhoud, zo is de mening van politiek en media.
Daarin heeft men ongelijk. Trump heeft wel degelijk
een visie op de wereld en op de positie van zijn land daarin. Protectionisme is
een verdedigingsreflex van wie zich aangevallen voelt. Welnu, dat China de
fabriek van de wereld is geworden en dat daardoor miljoenen banen zijn verloren
gegaan, is een onweerlegbaar feit. Dat Trump die fabrieken en banen terug wil,
is begrijpelijk, hoewel niet evident realiseerbaar en met wellicht grote
gevolgen voor de kostprijs van producten en voor de internationale relaties. In
dat opzicht doet hij denken aan Margaret Thatcher, die met haar vuile voeten
doorheen de Europese consensus banjerde
: I want my money back. Het
Europese verwijt van protectionisme wordt uiteraard ingegeven door de vrees dat
men zijn wagonnetje niet langer comfortabel aan de Amerikaanse locomotief kan
hangen. De Europeanen zullen voor hun militaire verdediging moeten gaan betalen
ofwel een eigen militair apparaat uit de grond stampen. Het eigenbelang zal op
de eerste plaats (moeten) komen, binnen of desnoods buiten bestaande
overeenkomsten en verdragen.
Die bezorgdheid is terecht, de angst om de
verdwijnende consensus begrijpelijk. Je kan het echter ook anders zien : als
een opportuniteit ! Europa heeft haar belangen en tevens haar waarden compleet
ondergeschikt gemaakt aan de Amerikaanse. Wat is er overgebleven van de
Europese waarden onder de Amerikaanse commerciële pletwals ? Men heeft het
altijd maar over de gedeelde waarden tussen Europa en Amerika. Dat is een
flagrante onwaarheid (1).
Die opportuniteit dient zich wellicht op de eerste
plaats aan in de defensie. Als Europa voor haar defensie moet gaan betalen aan
de VS, ligt het voor de hand dat er Europese stemmen opgaan voor een eigen
verdediging, met bijvoorbeeld de Franse force
de frappe als hoofdingrediënt. Dat gaat een pak geld kosten, maar zal ook
het zelfbewustzijn aanwakkeren en banen scheppen. Binnen deze denksfeer wordt
nieuwe toenadering tot Rusland bespreekbaar. Over Oekraïne kan ten slotte vrij
makkelijk een compromis worden gevonden. Het rollen met de spierballen over de
annexatie van de Krim was ten slotte maar voor de galerij, omdat de Amerikanen
het wilden. Wat heeft Europa daar te verdedigen ?
Oekraïne behoort tot de Russische invloedssfeer,
punt aan de lijn. Als er ergens een politieke Europese grens moet worden
getrokken, is het daar. Die nieuwe orde zal nieuwe rust en economische
voorspoed brengen voor de beide partijen. Zelfs de boeren uit St.Truiden zouden
hun peren opnieuw verkocht krijgen ! En dat Poetin geen lieverdje is, tja, noem
eens in de gauwte drie recente Amerikaanse presidenten die dat wel waren ?
Het nieuwe Europese zelfvertrouwen zal vervolgens
als een positieve besmetting tal van andere sectoren aansteken, sociaal,
cultureel, sportief : ik ben Europeaan !
Die identiteit wordt bovendien bevestigd door de verschillen met het Amerika
van Trump : boers, onbeschaafd, cultuurloos. Identiteit betekent je profileren
tegenover anderen, weet je wel !
Ten slotte. Met vier jaar Hillary Clinton zou de
koude oorlog met Rusland nog vier jaar verder duren. Zij is het, die, als
buitenlandminister, Obama aanspoorde tot de bombardementen op Libië. Met Trump
is er hoop op een doorbraak. De twee zijn elkaars antipoden. Voor ons zijn
beiden slechts relevant in functie van hun geopolitiek en van Europa. Wat ze
in hun eigen land uitvlooien zal ons worst wezen.
Inderdaad, Trump kan een zegen zijn voor Europa. Als we onze kans grijpen.
Noten :
(1) : zie de bijdragen in deze kroniek, getiteld Amerikanisme en Europa heeft een smoel nodig.
(1) : zie de bijdragen in deze kroniek, getiteld Amerikanisme en Europa heeft een smoel nodig.
Herman van Schoten, Lagos, Portugal, 30/01/2017.
alle rechten voorbehouden : Herman van Schoten.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten